|
|
Turasan Bey
alperen, komutan, bey
derviş gazi, mutasavvıf
TURASAN BEY
Turasan Bey’e Beylik verilmesi
1.Murat zamanında (1362-1389) Ankara ve çevresinin fethinden sonra Osmanlı hâkimiyetini sağlamak üzere bu bölgede görevlendirilenler arasında muhtemelen Turasan Bey ve babası Duman Ağa da vardı. Ankara Kalesi’nin Osmanlılar tarafından alınmasında gayret gösterdiğinden kendisine “beylik” verilmiş, bu yüzden de kendisi “Turasan Bey” diye anılmıştır.
Ankara bölgesinin Osmanlı sınırlarına katılma-sıyla memleketin imar, ihya ve iskân edilmesi şartıyla, mülkiyet beratı ve temliknâmesini 1. Murat’tan almıştır. Bu tespite göre Turasan Bey’in bu topraklarda devlet adına söz sahibi olmuş, bu yöreyi yönetmiş bir kişi olduğu söylenebilir. 2. Selim’in, Turasan Bey’in kurduğu vakfı Osmanlı hanedanına ait Selatin Vakıfları arasına alarak imtiyaz vermiş olması, devletin Turasan Bey’in tarihi kişiliğine verdiği önemi göstermektedir.
Turasan Şah, Durasan Veli
Turasan Bey, çevre halkı tarafından “Turasan Şah, Durasan Veli” gibi isimlerle anılmaktadır.
Turasan Bey, 14. yüzyılda doğmuş 15. yüzyıl ilk çeyreği sonlarına kadar yaşamıştır. Osmanlı devri başları ümeralarından biridir. Doğum yeri konusunda herhangi bir bilgiye sahip değiliz. Ancak büyük bir vakıf kuracak kadar, Ankara ve çevresinde mülk edinmesi hayatının çoğunluğunu Ankara’da ve Kazan Tekke Köyü’nde geçirdiğini söylemek mümkündür.
Turasan Bey’in babası Duman Ağa
Turasan Bey’in babasının isminin Duman Ağa olduğu, Paşa Hatun isminde bir kızı ve Fatma Hatun isimli bir kız kardeşi ve onun da Hızır Bali isminde bir oğlu olduğunu türbe kitabesi ve vakfiyesinden öğrenilmektedir.
Turasan Bey Türbesi ve Vakfı
Turasan Bey’i Tekke Köyündeki Türbesi ile Yabanabad ve Ankara’da kurduğu vakıf sayesinde tanıyoruz. Onun hayratına gelir getirmek üzere, kendi mülkiyetindeki hayli yekün tutan emlak ve arazisini vakfederek, isminin unutulmamasını sağlamıştır. Turasan Bey kurduğu bu tesisin vakfiyesini 1421 yılında vefat etmesinden önce, muhtemelen ölmek üzere iken hazırlatmış olmalıdır. Vakfın tescil edilerek resmiyet kazanması Turasan Bey’in vefatından iki yıl sonra 6 Eylül 1423 tarihinde gerçekleşmiştir. Vakfiyenin “Yeğen Bey” şeklinde anılmasını, vakfın yeğeni Hızır oğlu Hacı Ahmet tarafından tescil ettirilmesinin Turasan Bey’in ihtiyarlığı ve vefatı sırasına rastlamış olmasıyla izah edilebilir.
Yöredeki çok geniş araziler çeşitli zamanlarda onun tarafından satın alınarak mülk haline getirilmiş, bir kısmı da padişah tarafından tımar olarak verilmiştir. Turasan Bey’in sahip olduğu bu alan Tekke, Virancık ve Firuz ile Bağören, Gümele, Bezcikuzören, Mah-kemeağacin; Pazar ve Sarıbulak köylerinden meydana gelen geniş bir bölgedir. Bugünkü Tekke Köyü ve iki çiftlik yer, dört parça viran çayır, kullanılmayan bir değirmenle Hızırdağı yaylalarının bulunduğu bu köye bağlı Çiçekli mezrası, Turasan Bey'in ilk mülk edindiği yerler olmuştur. Bunlardan Sarıbulak ve Virancık köylerini Ankara’da tımar sahibi olan Ahi Paşa’dan satın almıştır.
Turasan Bey’in bu bölgeyi muhtemelen Yıldırım Beyazıt (1389–1402) tarafından Ankara’nın Osmanlı devletine katılması sırasında (1360) yazılmış olması muhtemel ilk tahriri müteakip, 1. Murat (1362–1389) devri sonlarında mülk edindiği söylenebilir. Daha sonra Turasan Bey bu arazileri yaptırdığı hayrata gelir getirmek üzere vakfetmiştir. Diğer bir deyişle Turasan Bey mal varlığını bu ülkenin bir vatan haline gelmesi amacı ile kamu menfaatine vakfetmiş bir kişidir.
Tekke köyündeki türbesinin kitabesinde yazdığına göre Turasan Bey Ağustos 1421 tarihinde burada ölmüştür. Vakfiyesi de bu tarihten iki yıl sonra tescil edilmesi, onun uzun bir ömür sürdüğünü ve yaşlılığı sebebi ile tescilinin Yeğen Bey tarafından yaptırıldığını göstermektedir.
Turasan Bey’in kızı Paşa Hatun
Turasan Bey’in oğlu olmadığından, nesli Paşa Hatun ismindeki kızından devam etmiştir. Kurduğu Turasan Bey vakfını yöneten Yeğen Bey’in nesli vakfı yöneten mütevellileri tarafından 20. yüzyıla kadar devam etmiştir.
HAKKINDA YAZILANLAR
ANKARA'DA BİR ALPEREN TURASAN BEY
Ali Kılcı
Anadolu’nun bir vatan haline gelmesinde alperenlerin emeği olmuştur…
Bu kapsamda Ankara tarihinde iz bırakmış tarihi şahsiyetler vardır.
Selçuklu ve Osmanlı devirlerinde Ankara’da yaşayan Kızıl Bey, Ahi Şerafeddin, İskender Bey, Hacı Bayram-ı Veli, Karaca Bey, Duman Ağa, Yeğen Bey ve Turasan Bey gibi isimleri tanımanın, yaşadığımız coğrafyanın kıymetini bilmek bakımından faydalı olacağını düşünüyoruz.
Turasan Bey gibi kahramanların daha iyi tanıtılmasına milletimizin ihtiyacı vardır.
Ankara’da bir alperen Turasan Bey çalışması ile Ankara tarihine bir ışık tutup, şayet bir boşluğu doldurmuş isek mutlu olacağız.
Kitap Adı: Ankara'da bir alperen Turasan Bey
Yazar: Ali Kılcı
Yayıncı: BİYOGRAFİ.NET
Seri: Kitap/Şehir Kitapları/Ankara
ISBN: 978-975-82043-4-2
BARKOD: 9789758204342
Ebat: 13 x 20 cm
Kapak: Amerikan Bristol 250 gr.
İç Kâğıt: Enso (Kitap Kağıdı) 60 gr.
Sayfa: 292
Baskı Tarihi: Ocak 2021
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
