|
|
Menteşe Bey
Menteşeoğulları Beyliği Kurucusu
asker, siyaset adamı
Güneybatı Anadolu’da kurulan bir Türk beyliği.
Merkezi bugünkü Muğla vilayetidir. Bu beyliğin hakimiyeti 13. Yüzyıl'ın ortalarından 15. Yüzyıl'ın başlarına kadar devam etti.
Anadolu’ya bütünüyle sahip olup, askeri ve siyasi hakimiyetlerini iskan siyasetiyle de pekiştirmek isteyen Selçuklular; gaza için, Moğol zulmünden kaçan Türk boylarını batıya yerleştiriyorlardı.
Menteşe Bey’in kumandasındaki Türkler de, Bizanslıların Karya, Osmanlıların Menteşe eli dedikleri, bugün Muğla denilen bölgeye yerleştirildi.
Bu arada Moğol tesiriyle Selçuklu Devleti nüfuzunun günden güne azalması uçlardaki Türk unsurlara geniş bir hareket serbestisi vermekteydi.
Menteşe Bey idaresindeki Türkmenler 1261’den sonra Muğla çevresinde fetihlere girişerek, bölgeye daha sağlam bir şekilde yerleşmeye başladı.
1278 yılında Bizans İmparatoru Mihail-VIII’in oğlu Andrenikos Muğla’yı büyük bir ordu ile kuşattı ise de alamadı. Aydın ve Güzelhisar kalelerini tahkim edip geri döndü. Onun dönüşü ile harekete geçen Menteşe Bey, kısa sürede Aydın ile Güzelhisar’ı zaptetti (1282). Böylece Türkler Menderes havzasına tamamen hakim oldu.
13. Yüzyıl'ın ikinci yarısından sonra başlayan hakimiyetleri Antalya’nın Alakır Çayı batısından itibaren; Fenike, Kaş, bütün Muğla, Çameli, Acıpayam, Tavas, Bozdoğan ve Çine’ye kadar yayıldı. Donanmaya sahip olan Menteşe Beyliği Akdeniz ve Ege denizinde faaliyetlerde bulundu.
1282 yılından sonra vuku bulan olaylarda Menteşe Bey’in adına rastlanmamaktadır. Bu durumda onun 1282 yılı sonunda ve 1283’te vefat ettiği sanılmaktadır.
Meğri yakınlarında bulunan türbesinde medfundur.
Menteşe Beyden sonra, yerine oğlu Mesut Bey geçti. Saltanat değişikliğinden faydalanmak isteyen Bizanslılar tekrar Karya üzerine sefere kalkıştılarsa da muvaffak olamadılar.
Bizanslıları bozguna uğratan Mesut Bey, güçlü donanmasıyla Rodos Adasına çıkartma yaptı.
1300’de yapılan çıkartma ile Rodos Adasının Türkler tarafından fethi, papalığı harekete geçirdi. Papa Beşinci Kleman ile Fransa Kralı Güzel Filip’in yardımları üzerine Hıristiyanlığın korsan, tarikat mensubu Sen Jan Şövalyeleri Rodos’a hücum etti. 1310 yılında başlayan Sen Jan Şövalyelerinin hücumu 1314 yılında Rodos’un işgaline kadar devam etti.
Mesut Bey 1320’den önce vefat edince yerine oğlu Şücaüddin Orhan Bey geçti.
Şücaüddin Bey de, 1320’de Rodos adasına sefer tertip edip, adayı işgalden kurtarmak istedi, fakat başarılı olamadı. 1340’larda vefat ettiği tahmin edilen Şücaüddin Orhan Bey’in yerine oğlu İbrahim Bey geçti.
İbrahim Bey, Latin Haçlılarının işgaline uğrayan İzmir’i kurtarmak için 1344’te Aydınoğlu Umur Bey’e yardım etti. Menteşe donanması, Latinleri devamlı taciz etti. Menteşe ve Venedik donanmasının mücadelesi 1355 antlaşmasına kadar sürdü.
İbrahim Bey’in 1360’larda vefatıyla Menteşeoğulları Beyliği, Musa, Mehmet ve Ahmet adlarındaki üç oğlu arasında taksim olunarak idare edildi.
Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Rumeli’nde genişleyip, büyümesiyle Menteşeoğulları Beyliği toprakları da, Yıldırım Beyazıt Han’ın 1390 Anadolu seferi sonunda Osmanlı hakimiyetine geçti. 1402 Ankara Muharebesi’ne kadar Osmanlı hakimiyetinde kaldı.
Timur Han, Anadolu beylerine eski yerlerini iade ettiğinde İbrahim Bey’in oğlu İlyas Bey’i de Menteşe emiri tayin etti.
1402-1413 yılları arasındaki Fetret devrinden sonra, Menteşeoğulları ailesi 1414 yılında Osmanlı Sultanı Çelebi Mehmet Han’ın hakimiyetini tanıdı. Menteşe toprakları 1424 yılında bütünüyle Osmanlı Devleti’ne katıldı.
Menteşe Beyliği'nin Hizmetleri
Anadolu’nun güneybatısında iki yüz yıla yakın hakim olan Menteşeoğulları'na ait kültür ve sanat eserleri mevcuttur.
Bölgede cami, medrese, türbe ve diğer sosyal müesseseler inşa eden Menteşe Beyliği'nin Milas, Muğla, Beçin ve Balat şehirlerinde zamanına göre fakülte derecesinde yüksek vasıflı medreseleri vardı.
İlyas Bey’in 1404 yılında Balat’ta yaptırdığı cami, Türk sanat eserlerinin nadide örneklerdendir.
İlyas Bey adına İlyasiye fi’t-Tıb adında bir tıp kitabı, Mehmet Bey oğlu Mahmud Çelebi adına da Bazname adında avcılığa dair bir kitap Farsça’dan tercüme edildi.
Menteşe beyleri, ilme, alimlere çok değer verip, himaye ederlerdi. Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin torunlarından Ulu Arif Bey’e hürmet gösterip; Mevleviliğin bölgelerinde yayılmasına müsaade ettiler.
Menteşe Beyliği'nin Deniz Gücü
Menteşeoğulları'nın, devrin diğer Anadolu beyliklerinden ayrı kuvvetli bir donanması vardı.
Mısır’daki Memlukler Frenklere karşı Anadolu’dan yardım isteyince, Menteşeoğulları iki yüz kadırga gönderme vaadinde bulundular. Bu hal Menteşeoğulları'nın denizlerdeki güç ve seviyelerini göstermesi bakımından önemlidir.
Menteşeoğulları, Akdeniz ve Ege’de korsanlara karşı devamlı mücadele etmişlerdir.
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
