Özdemir Nutku
( 12.1.1931)
şair, yazar, akademisyen
tiyatro yönetmeni
12 Ocak 1931 tarihinde İstanbul'da doğdu. 1942 yılında Robert Koleji'ne girdi. Sekiz yıllık orta eğitimden sonra 1950'de B.A. derecesiyle mezun oldu. 7 yaşında piyanoya başladı. 1949 yılında ilk ve son klasik piyano konserini verdi. Ellili yıllarda caz piyanisti olarak tanındı. Tiyatroya olan ilgisi kolej yıllarında başladı. Okulun temsil kolunda, amatör olarak çeşitli rollerde oynadı. 1946/1947 döneminde Kadıköy Süreyya Sineması'nda sahnelenen Franz Lehar'ın Tarla Kuşu operetinde ilk profesyonel rolünü oynadı.
Ailesiyle Ankara'ya taşındı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne bir yıl devam etti. 1952 yılında DTCF İngiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsü'ne yazıldı.
1950 yılında ilk şiir kitabı Eller yayımlandı. 1956 da Ankara Üniversitesi'nden mezun oldu. Aynı yıl bir bursla Almanya'ya gitti. Göttingen kentindeki Georg-August Üniversitesi Tiyatro Bölümü'ne alındı. Buradaki öğrenimini 1959 yazında tamamladı.
Almanya'da bulunduğu yıllarda, Göttingen Devlet Tiyatrosu Sanat yönetmeni ünlü Heinz Hilpert'in yanında üç yıl asistanlık yaptı. Almanya'daki çeşitli özel tiyatrolarda oyun sahneledi. Ayrıca iki yıl Prof. Boetticher'in üst düzeydeki müzik seminerlerine devam etti.
1959 yılında yurda döndü. DTCF Tiyatro Enstitüsü'ne asistan olarak girdi. 1960 yılında ilk tiyatro kitabı Tiyatro ve Yazar yayımlandı. 1961 yılında doktor, 1967'de doçent ve 1974'te profesör oldu.
1976 güzünde İzmir'e yerleşti. Güzel Sanatlar Fakültesi'nde Tiyatro Bölümünü kurdu.
1953 yılından beri çeşitli sanat ve edebiyat dergilerinde 1.800'ün üstünde araştırma, inceleme, eleştiri ve deneme yazdı.
Pazar Postası, Yenigün, Öncü, Vatan, Meydan, Hürgün, Milliyet, Cumhuriyet ve Hürriyet gazetelerinde, Seçilmiş hikayeler, Mavi, Şairler Yaprağı, Dost, Devlet tiyatrosu dergisi, Devlet Opera ve Balesi dergisi, Varlık, Yeditepe, Oyun, Tiyatro 70-80, Değişim, Milliyet sanat, Gösteri, Sanat Olayı, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Ulusal Kültür, Milli Kültür, Tiyatro-Tiyatro, Tobav ve Sanat dergilerinde yazdı.
1965 yılında ABD'de Yale, Washington (Seattle), Chicago, Pittsburg, Northwestern, Minnesota, Southern California, UCLA, Carnegie Techn, North Carolina gibi daha bir çok üniversitede dersler ve konferanslar verdi. Stüdyo ve atölye çalışmalarına katıldı. 1966 yılının ocak ayı başından haziran sonuna kadar, iki sömestir Viyana Üniversitesi Tiyatro Enstitüsü'nde ders verdi.
Hollanda'da yayımlanan Encyclopedia of İslam, Türkiye'de yayımlanan İslam Ansiklopedisi ile Kanada'da yayımlanan World Encyclopedia of Contemporary Theatre'in sürekli yazarlarından biridir.
Bir çok uluslararası kongrede ülkemizi temsil etti. Aynı zamanda oyun sahneleme hocası ve tiyatro yönetmenidir. Yüze yakın oyun sahneledi.
Ödülleri
1979 yılında Meddahlık ve Meddah hikayeleri adlı inceleme kitabıyla, Milli Kültür Vakfı'nın "Büyük Edebiyat Ödülü" nü kazandı.
1984 yılında Güngör Dilmen'in Midas'ın Kulakları adlı oyununu sahnelemesindeki başarısından ötürü, "Ulvi Uraz Yönetmenlik Ödülü" verildi.
1989 yılında Türk Tiyatrosu'na katkısı ve Türk tiyatrosunu dışarıda tanıtmada gösterdiği çaba için Tiyatro ve Televizyon Yazarları Derneği'nin "Tiyatroya katkı Ödülü"ne layık görüldü.
1990 yılının Ekim ayında, Viyana'daki "Tiyatro Zirvesi/nde "Dünya Tiyatro Eğitimi Enstitüsü" nün kurucularından biri olarak bu Enstitünün yönetim kurulu üyeliğine seçildi.
1990 yılında kurduğu İzmir Şehir Tiyatroları'na 1991 yılında Genel Sanat Yönetmeni olarak atandı.
1991 yılında Türkiye'nin ilk kamyon tiyatrosunu yaptı ve gezici çocuk tiyatrosunu kurdu. Böylece tiyatroyu, tiyatroya hiç gitmemiş çocukların ayağına götürdü.
1991 yılında Salihli Belediyesi'nin Dionisos Ödülü'nü aldı.
1993'de Kültür Bakanlığı'nın 'Tiyatro Araştırmaları Büyük Ödülü' ile onurlandırıldı.
Güzel Sanatlar Fakültesi'nde dekan yardımcılığı ve dekanlık yaptı. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Müdürü ve aynı fakültenin Sahne Sanatları Bölümü başkanıyken 12 Ocak 1998 tarihinde yaş haddinden emekli oldu. İngilizce, Almanca, Latince ve Osmanlıca biliyordu.
8 Kasım 2019 tarihinde İzmir'de vefat etti.
ESERLERİ:
Tiyatro kitapları:
Duvardaki mavi kuş, Etki yayınları, İzmir 1999.
Oyun Çocuk Tiyatro, Özgür yayınevi, İstanbul 1998.
Gösterim terimleri sözlüğü, (gen. 2. basım ), İnkılap kitapevi, İstanbul 1998.
Dram sanatı, (gen. 3. basım ), Kabalcı yayınevi, İstanbul 1995.
Meddahlık ve meddah hikayeleri, (gen. 2. basım), Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 1997.
Kültür tarihimizden manzaralar, Kabalcı yayınevi, İstanbul 1995.
Gecenin maskesi, (Shakespeare incelemeleri) Mitos yayınları, İstanbul 1995.
Oyunculuk tarihi, cilt 1, yapı ve kredi bankası yayınları, İstanbul 1995.
Duvardaki mavi kuş, GSF yayınları, İzmir 1994.
Gerçeklerin düşleri, ( M. Ertuğrul' un yazıları üzerine
SAHNELEDİĞİ BAZI OYUNLAR
- Haldun Taner, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, TBDS, 1999.
- Anton Çekhov - Neil Simon, Sevgili Doktor, Izmir Kent Tiyatrosu, 1998.
- John Patrick, Çayhane, Izmir Devlet Tiyatrosu, 1997.
- A.H.Tanpınar-Ahmet Çakır, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, TBDS, 1996/1997.
- Güngör Dilmen, Midas¹ın Kulakları, Adana Devlet Tiyatrosu, 1996/1997.
- Neil Simon, Ikinci Bölüm, Izmir Repertuvar Tiyatrosu, 1995/1996.
- Aristofanes-Nutku, Eşek Arıları , TBDS,1995/1996
- Michael Frayn, Oyunun Oyunu , Trabzon Devlet Tiyatrosu, 1995/1996
- N.Gogol - Ö.Nutku, Müfettiş , TBDS, 1994/1995-
- Patrick Haley, Van Gogh, International Theatre Company, 1994.
- Haldun Taner, Gözlerimi kaparım, Adana Devlet Tiyatrosu, 1993/1994.
- Carl Zuckmayer, Bir Alman Masalı, TBDS, 1993/1994
- Samuel Beckett, Godot'yu Beklerken, Izmir Devlet Tiyatrosu, 1992/93.
- Federico Garcia Lorca, Kanlı Düğün, TBDS, 1992/93.
- Turgut Özakman, Resimli Osmanlı Tarihi, Izmir Şehir Tiyatroları,
- Ülkü Ayvaz,Yaşasın Gökkuşağı (çocuk oyunu),Kamyon Tiyatro,Izmir 1991.
- Anton Çekhov, Kül Altındaki Kor (Düzenleme) TBDS, 1990/1991.
- T.Özakman, Fehim Paşa Konağı , TBDS, 1989/1990
- Shakespeare,Geceler ve Gündüzler (Düzenl.),TBDS.1988/1989.
- Aristofanes,Lysistrata,Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi,1988/1989.
- HaldunTaner,Ay Işığında Şamata,T.B.D.S.1987/1988.
- Julius Hay,At, Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi,1986/7.
- Turgut Özakman,Resimli Osmanlı Tarihi,T.B.D.S.,1985/1986.
- Carl Zuckmayer, Bir Alman Masalı, T.B.D.S., 1984/1985.
- Güngör Dilmen,Midas'ın Kulakları,T.B.D.S.,1983/4.
- Arthur Miller,Hepsi Oğullarımdı,T.B.D. Sahnesi,1981/2.
- Önder Paker, Biraz Daha Işık, T.B. Deneme Sahnesi, 1981/2.
-Turgut Özakman,Ocak,Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi, 1980/1981
- Haldun Taner, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, TBDS, 1980/1981.
- Heinrich von Kleist,Kırık Testi, T.B. Deneme Sahnesi, 1979/1980.
- Carl Zuckmayer,Köpenick Yüzbaşısı,Tiyatro K.Topl.1975/1976.
- Özdemir Nutku, Söylev, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1973/1974.
- Adalet Ağaoğlu, Evcilik Oyunu, T.K. Topluluğu, 1971/1972.
- Sermet Çağan, Ayak-Bacak Fabrikası, T.K. Topluluğu, 1970/1.
- Julius Hay, At, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1969/1970.
- Şinasi-Suat-Özakman-Duru,Türk Usulü Evlenme,T.K.T.,1968/1969
- Michael Hastings,Lee Harvey Oswald,YenişehirTiyatrosu1967/1968
- Musahipzade Celal, Balaban Ağa, T. Kürsüsü Topluluğu, 1967/8.
- Güngör Dilmen,Midas'ın Kulakları,T K.Topluluğu, 1966/1967.
- Jean Tardieu, La Serrure, La Sonate, Monsieur Moi,Institut d'Etudes
Françaises., 1965.
- Sermet Çağan-Özdemir Nutku, Savaş Oyunu, T.K.Topluluğu, 1965.
- Özdemir Nutku, Köprü, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1964/5.
- [Anonim] , Pabuççu Ahmet'in Maceraları, T.K.T., 1964/5.
- [Anonim], Arlekino'nun Cambazlıkları,Ankara Den. Sahnesi, 1962.
- Turgut Özakman, Hastahane, Eskişehir Oda Tiyatrosu, 1961/1962.
- Anton Çekhov, Teklif, Eskişehir Oda Tiyatrosu, 1961/2.
- Güngör Dilmen, Avcı Karkap, Ankara Ankara Koleji, 1960.
- Jean Giraudoux, Bellac Apollonu, Ankara Koleji, 1960.
- Jean Giraudoux, Der Apoll von Bellac, Nansenbühne, Göttingen, Almanya 1958.
- Christopher Fry, Ein Schlaf Gefangener, Nansenbühne, Göttingen, Almanya, 1958.
- Jean Anouilh, Leocadia, Junges Theater, Göttingen, Almanya 1957.
ÖDÜLLERİ:
1999- Türk Tiyatrosuna Hizmet Ödülü: UNIMA (Uluslararası Kukla Tiyatroları Birliği), Türkiye milli Merkezi, Ankara.
1998- En İyi Çevirmen Ödülü: İstanbul Devlet Tiyatrosunda sahnelenen George Tabori' nin Bir Casusa Ağıt adlı oyununun çevirisi için- "Avni Dilligil Tiyatro Ödülleri".
1997- En İyi Yönetmen Ödülü : İzmir Devlet Tiyatrosundaki Çayhane oyun düzeni için- "Türkiye Eleştirmenler Birliği".
1996- Özendirme Ödülü : Düşünce özgürlüğünü savunması açısından Eşek Arıları uyarlamasıiçin, "Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği".
1993- Tiyatro Araştırma İnceleme Ödülü: "T.C. Kültür Bakanlığı Ödülleri".
1991- Dionsos Büyük Ödülü: Salihli halkı adına "Salihli Belediyesi".
1989- Tiyatroya Katkı Ödülü: "Tiyatro v TV Yazarlar Birliği", İstanbul.
1984- En İyi Yönetmen Ödülü: "Ulvi Uraz Tiyatro Ödülleri", Midas' ın Kulakları, İstanbul.
1979- Büyük Edebiyat Ödülü: Meddahlık ve Meddah Hikayeleri adlı kitabı için "Milli Kültür Vakfı" tarafından.
1967- Özel Bröve: G. Dilmen' in Midas' ın Kulakları oyun düzeni için, Uluslar arası Tiyatro Şenliği, Nancy, Fransa.
1965- En iyi Yönetmen Ödülü: Savaş Oyunu' nu sahnelemesindeki başarıdan ötürü, Uluslar arasıTiyatro Şenliği, Erlangen, Almanya.
1965- Özel Mansiyon (Mention Speciale) : Pabuççu Ahmet' in Maceraları' nı sahnelemesindeki başarısından ötürü, Nancy, Fransa.
OYUNLARI - UYARLAMALARI:
İnsancıklar, (8 kısa oyun basılacak).
Eşek arıları, (Arisofanes - Nutku: basılacak).
Müfettiş (Gogol- Nutku: basılacak) 1995.
Dönme dolap, (basılacak) 1994.
Kısa oyunlar, (basılacak) 1986.
Büyükbaba, (basılacak).
Söylev, Remzi kitabevi, 2. Baskı,İst. 1985.
Söylev, Ankara Üniversitesi yay. 1973.
Çiçek, (mimodram), 1967 de, Fransa' nın Nancy kentinde oynanmıştır.
Savaş oyunu, tiyatro dergisi eki, Ankara 1968.
Kriegsspiel, (savaş oyunu : Almanca ya Max Fisch tarafından çevrilmiş Deutscher Theaterverlag tarafından basılmıştır;
Köprü, Türk Dil Kurumu, Ankara 1964.
Merdiven, Değişim yayını, 1962.
SENARYOLARI:
Türk tiyatrosu, kültür belgesel dramatizasyon, 40 ar dakikalık 10 diziden oluşan TV senaryosu, TRT, Ankara, 2. Kanal, 3. kanal ve Int. TV 1990, 1996 da yayımlandı.
Muhsin Ertuğrul, kültür-belgesel, dramatizasyon, 30 dakikalık, TV senaryosu, TRT, 1. kanal Ankara 1989 da yayınlandı.
ŞİİR KİTAPLARI:
Bir o kuşlar, İzmir 1996.
Bölük yaşantı, Ankara 1957.
Üç nokta, Ankara 1954.
Eller, Ankara 1950.
HAZIRLAMAKTA OLDUĞU KİTAPLAR
Oyunculuk Tarihi, cilt II, yapı Kredi Yay. İst.
Türk Tuluat Tiyatrosu
Shakespeare Sözlüğü
Ansiklopedik Tiyatro Sözlüğü
Shakespeare, iki soylu akraba (The Two Noble Kinsmen)
VEFAT-HABER
Özdemir Nutku yaşamını yitirdi
8 Kasım 2019
Tiyatro sanatçısı Özdemir Nutku, yaşamını yitirdi
İZMİR'de bir süredir yoğun bakımda olan usta tiyatro sanatçısı Prof. Dr. Özdemir Nutku (88), kalp yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti.
Bir süredir İzmir'de yoğun bakımda olan ünlü oyuncu, yazar, eleştirmen ve yönetmen Özdemir Nutku, bugün sabah saat 6.30 sıralarında kalp yetmezliği nedeniyle yaşamını yitirdi. 88 yaşında hayata gözlerini yuman Nutku'nun cenaze töreninin 10 Kasım Pazar günü yapılacağı bildirildi.
|
