|
|
Bekir Sıtkı Çobanzade
( 1893)- (1939)
yazar, şair, dilbilimci
Kırım Türk Edebiyatı
1893 yılında doğdu. İlk ve orta tahsilini Karasupazar'da yaptı. 1909 yılında liseyi okumak için İstanbul'a geldi. Burada Arapça ve Fransızca'yı öğrendi. 1915'te Odesa'ya giderek Slav dillerini öğrendi. 1916'da Budapeşte Üniversitesi'ne gitti. Burada Codeks Cumanicus'u inceledi. 1920'de bu üniversitede doktor ünvanını aldı.
1920'de Kırım'a döndü. Değişik okullarda Kırım Türkçesi ve edebiyatı dersleriyle Türkçe'nin Mukayeseli Grameri konusunda dersler verdi.
Bu dönemde "Yanı Çolban", "İleri" ve "Okuv İşleri" dergilerinde ilmi makaleler yazdı. Değişik üniversitelerde profesör, dekan ve rektör olarak çalıştı.
1926 yılında Baku'da toplanan I.Türkoloji Kongresi'nde "Türk Lehçeleri Arasında Karşılıklı İlişkiler" ve "Türk Tatar Dillerinde İlmi Terminoloji Meydana Getirme" konularında önemli tebliğler verdi. Sovyetler Birliği Yeni Alfabeler Merkez Komitesi, Azerbaycan Terminoloji Komitesi gibi komisyonlarda çalıştı. Türk lehçelerinin alfabesi, imlası ve terminolojisi konularında pek çok çalışmalar yaptı.
Almanca, Fransızca, Arapça, Macarca, Çekce ve Lehçe'yi çok iyi biliyordu. Türk şivelerinin hemen hepsiyle ilgili eserler verdi. 1939 yılında Sovyet yönetimi tarafından öldürüldü.
ESERLERİ:
"Rusya Tatarlarının Kültür Hayatının Gelişmesi Üzerinde Bir Deneme" (1915), "Türk Edebiyatında Yeni Akımlar" (1916), "Kırım Tatarcası'nın Grameri Hakkında İlmi Bir Deneme" (1924), "Kumukların Dili ve Sözlü Edebiyatı Üzerine Etüdler" (1926), "Nevai'nin Dili Üzerine" (1926), "Türk Tatar Diyalektolojisi" (1927), "V. Tomsen" (1927), "Azerbeycan Türk Edebiyatı'nın Yeni Dönemi" (1930), "Azerbeycan Türk Dilinin İlmi Grameri" (1930), "Yabancı Dil Öğretiminin Temel Metodu Meseleleri" (1932), "Özbek Dilinin Öğretiminin Temel Metodu" (1932), "Karaçay Balkar Dili Üzerine Notlar" (1932), "İbni Mühenna'nın Türk Grameri" (1933), "Kitab-ı Dedem Korkut'un Edebi Lengüstik Tahlili" (1935) gibi eserleri bu gün hala ilmi değerini muhafaza etmektedir.
"Yaz Akşamı Üy Altında", "Tuvdım Bir Üyde", "Oy Suvuk Şu Gurbet", "Ah Tabılsam", "Suv Anası", "Tunay Taşa", "Anam", "Bulutlar" gibi şiirlerinin de bulunduğu "Boran" isimli şiir kitabı 1927 yılında basıldı.
Şairin şiirlerinden bir kısmı, Abdullah Latifzade'nin şiirleriyle beraber bir kitap halinde Eşref Şemizade tarafından (1971) de neşredildi.
HAKKINDA YAZILANLAR
Kırım Türkleri Edebiyatı
Yrd.Doç.Dr. Zühal Yüksel
Bekir Sıtkı Çobanzade komünist sistemin kurulmuş çarkının işletilmeye başlamasıyla belli dönemlerde arkadaşlık yaptığı yazar ve şairler tarafından burjuva milliyetçisi olmakla suçlanmış ve dönemin acımasız zulmünden kurtulamayarak 1939' da gönderildiği sürgünde helak olmuştur.
Kırım'da daha hanlık döneminde başlayan din meselesi, bu dönemde de aydınların ilgilendiği konular arasında yer alır. Yerlileşme politikası sonucu mahalli şivenin ilmi tetkikine ve okuma yazma bilmeyenler arasında yayılmasına, Rusça ile beraber resmi dil olarak kullanılmasına destek verilir.
Sovyetler Birliği'nde ki Türk aydınları arasında alfabe reformu, imla ve telaffuz, yazılı dilin hangi ağız üzerine kurulacağı gibi tartışmalar bu dönemde önemli bir yer tutar. 1922 ile 1924 yılları arasında Sovyetler Birliği Merkezi Hükümeti tarafından dergilerde tartışmalar açılıp konferanslar verilmiş, komite ve komisyonlar kurulmuştur. 1924'de Kırımlılar arasında dil konusunda ve Arap alfabesinden Latin alfabesine geçiş konusunda şiddetli tartışmalar yapılmıştır. Bazı Kırım Türkleri, Merkezi Hükümetin desteklediği Latin alfabesin kabul ederken; Veli İbrahimov, Asan Sabri Ayvazov ve dil alimi Bekir Sıtkı Çobanzade gibi aydınlar, buna itiraz ederek şiddetle mücadele etmişlerdir. Merkezi Hükümetin de baskılarıyla 1929'da 31 harfli Latin alfabesinin kabulü bütün bu tartışmalara son verir.
1928'de Kırım Tatar Edebi Dilinin İmlası Üzerine Birinci İlmi Konferansı, Akmescit'te toplanarak step ve dağ bölgeleri arasında kalan şeridin, (Bahçesaray ağzının) yazı dili olmasına karar vermiştir. Daha sonra 1929'da ikinci, 1934'de üçünçü ilmi konferanslar toplanarak gramer, imla, telaffuz, terminoloji ve sözcüklerin düzenlenmesi konularında çalışmalarını sürdürürler. 1938'de Stalin döneminde bir kanunla bütün Slav olmayan (Ermenice ve Gürcüce hariç) dillerde olduğu gibi, Kırım Türkçesinde de Kiril alfabesi kullanılmaya başlanır.
HABER
Bekir Çobanzade Ödüllerinin galipleri belli oldu
6 Mayıs 2014
AKMESCİT / SİMFEROPOL (QHA) - Kırım'ın Türk Dünyasına bağışladığı önemli Türkologlardan Prof. Dr. Bekir Çobanzade anısına düzenlenen ödüllü yarışmada galipler belli oldu.
Uluslararası Bekir Çobanzade Ödül Komisyonu, 4 Mayıs tarihinde yaptığı toplantıda 2014 yılının galiplerini açıkladı.
İsmail Gaspıralı Kırım Tatar Kütüphanesi Basın Servisinin bildirdiğine göre “Edebiyat, bilim ve sanat alanlarında Bekir Çobanzade’ye ait eserlerin tanıtımı” dalında Zarema İslâmova’nın “Bekir Çobanzade. Bibliyografik gösterge” çalışması 1’inciliğe layık görüldü.
“Kırım Tatar halkının tarihi, etnografyası ve sanatı alanlarında en iyi araştırma ve en iyi ansiklopedik ve bibliyografik eser” ödülünü Adas Yakubauskas, Galim Sitdikov ve Stanislav Dumin’in “Tarih ve Kültürde Litvanya Tatarları” kitabı kazandı.
HABER
Kırım'da “Bekir Çobanzade’nin Dünyası” adlı konferans iptal edildi
21 Mayıs 2014
KARASUPAZAR / BELOGORSK (QHA) - 23 Mayıs tarihinde Karasupazar’da (Belogorsk) ünlü Türkolog, şair Bekir Çobanzade’nin 121. doğum yıldönümü dolayısıyla yapılması planlanan “Bekir Çobanzade’nin Dünyası” adlı bilim konferansı, Kırım'da 6 Haziran'a kadar kitlesel eylemlerinin yapılmasına getirilen yasak nedeniyle iptal edildi.
Maarifçi Kırım Tatar Eğitimciler Derneği üyesi Şefika Abduramanova, “Toplu eylemler sadece Kırım Tatarları için yasaklandı, o da tüm Kırım Tatar etkinlikleri için değil. 19 Mayıs tarihinde Karaimler Çufut Kale’de toplandı, Milli Firka (Kırım Tatar Milli Meclisi'ne zıt görüşlere sahip sivil toplum teşkilatı) yanlısı “doğru” Kırım Tatarları 6 Haziran’a kadar Çatırdağ’a tırmanmayı planlıyor. 18 Mayıs, İsmail Gaspıralı’nın doğum günü, Noman Çelebicihan’ın idam edildiği günü dolayısıyla yapılan etkinlikleri gibi Bekir Çobanzade’nin doğum günü etkinliklerini iptal etmek mümkün değil!” diye kaydetti.
Geçen yıl ünlü Türkolog, şair Bekir Çobanzade’nin 120. doğum yıldönümü dolayısıyla düzenlenen konferansa Kırım bütçesinden 50 bin grivna (4,3 bin dolar) ayrılmıştı. Konferansa farklı ülkelerden gelen yaklaşık 25’e kadar bilim adamı katılmıştı.
Kırım Başkan Vekili, Başbakan Sergey Aksyonov, Ukrayna’nın güneydoğu bölgelerinde meydana gelen olaylardan dolayı Kırım’da 6 Haziran’a kadar tüm kitlesel eylemleri yasakladı.
Sergey Aksyonov’un imzaladığı kararnamede, “Ukrayna’nın güneydoğu bölgelerinde devam eden olaylardan dolayı Kırım’a girebilecek ayrılıkçılar tarafından her türlü provokasyonları ve turizm sezonunun sabote edilmesini önlemek amacıyla Kırım Cumhuriyeti sınırları içinde 6 Haziran 2014 tarihine kadar toplu eylemlerin yapılması yasaktır” deniliyor.
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
