|
|
|
|
|
Mevlanzade Rıfat
gazeteci, yazar
150’liklerden
Hoybun Kurucusu
1869 yılında İstanbul'da doğdu. Süleymaniye Kürtlerindendir. Meşrutiyet döneminde Serbesti gazetesinde liberal ve Kürtçü yayınlar yaptı. İttihat Terakki Partisi’nin aktif muhaliflerinden biriydi. Gerek Serbesti’de ve o dönem İstanbul’da çıkan diğer Kürtçü yayınlarında bir çok makalesi yayınlandı. Aynı tarihlerde İstanbul’da kurulan Kürt Öğrenci Derneği’nin (Hêvi) yayın organı Rojê Kurd’de yayınlanan yazıları vardır.
Sultan Mehmet Reşat’ın adamı olduğu suçlamasıyla 12 yıl sürgün cezasına çarptırıldı. 1908’de ilan edilen İkinci Meşrutiyet döneminde affedilerek, Yemen’den İstanbul’a döndü. Abdülhamit’in tahttan indirilmesi için çalıştı. Fedakaran-ı Millet Cemiyeti içinde yer aldı. Cemiyetinin yayın organı Hukuk-ı Umumiye gazetesinin sorumlu müdürü oldu. Daha sonra Serbesti gazetesini çıkardı.
31 Mart Vakası baş gösterdiğinde olaylarda parmağı olduğu gerekçesiyle on yıl sürgün cezasına çarptırıldı. Önce Mısır’a sonra da Atina’ya gitti.
Paris’e geçerek yurt dışında muhalefet hareketinin önde gelen isimlerinden biri olan Kürt Şerif Paşa ile ilişkilerini geliştirdi. 27 Temmuz 1909 tarihinde Kürt Şerif Paşa’yla imzaladığı bir anlaşma çerçevesinde Serbesti’yi haftalık olarak Paris’te yayımlamaya başladı. 12 sayıdan sonra Serbesti yayınına ara verdi ve Mısır’a geri döndü.
Mısır’da tekrar Serbesti’yi çıkardı. Gazetenin kapatılması üzerine tekrar Paris’e döndü. Burada dört sayı çıkarabildiği Serbesti ile hem İttihat ve Terakki hem de Kürt Şerif Paşa’nın Meşrutiyet gazetesine sert eleştirilerde bulundu. Mısır’dan Atina’ya geçerek Faruk ve Cihat adında iki gazete çıkardı.
Ahmet Muhtar Paşa Hükümeti zamanında çıkan af üzerine 29 Temmuz 1912 tarihinde İstanbul’a döndü. Emniyet Müdürlüğü’ne teslim oldu. Divan-ı Harb-ı Örfi kararı gereğince Bursa’da ikamet etti.
Serbesti gazetesini İstanbul’da ikinci kez yayınladı. Gazete bir süre sonra kapatıldı. Erkekler Dünyası adlı bir dergi çıkardı.
Lozan Antlaşması’ndan sonra adının 150’likler arasında yer alması nedeniyle Türkiye’yi terk etti. Suriye’ye yerleşti. 1927 yılında Kürtçülerin Ermeniler'le birlikte kurduğu Hoybun Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer aldı. 1930 yılında Suriye’nin Halep şehrinde öldü.
ESERLERİ:
Gazeteciliği ve siyasi mücadelesiyle ilgili tanıklıklarını içeren anılarından oluşan kitaplar yazdı. Bunlardan bazıları şunlardır:
Bilanço, Yahut Vatan Uğrunda Çektiklerim, Yemen Hakkında Dâhiliye Nazırı Talat Bey Efendi’ye Açık Layiha, İnkılab-ı Osmaniyeden Bir Yaprak Yahut 31 Mart 1325 Kıyamı, Hakk-ı Vatan Yahud Tarik-i Mücahedede Hakikatler Ketmedilemez, Türkiye İnkılâbının İç Yüzü.
ESER-AYRINTI
Mevlanzade Rıfat'ın Anıları
Metin Martı
Arma Yayınları / Tarih Anı Dizisi
"Evet biz görüyorduk ki Yakova'da bulunan bir Arnavut ile Necd'de bulunan bir Vahhabi'nin; İstanbul'da bulunan efendi ile Yemen'de bulunan bir Zeydi'nin; Selanik'te bulunan bir Yahudi'yle Hicaz'da bulunan bir Bedevi'nin; Konya'da bulunan bir Türk ile Süleymaniye'de bulunan bir Kürt'ün; Adalar'da bulunan bir Rum'la Van'da bulunan bir Ermeni'nin sosyal ve ruhsal durumu, gelenek ve görenekleri bir değildir. Merkezi yönetim, bir kanun hükmünü bu çeşitli unsurlar üzerinde aynı etki ve kuvvetle uygulama kabiliyetine sahip değildir.
Evet biz, kanunların, kavimlerin örf ve adetleri göz önüne alınarak düzenlenmesini ve bütün unsurların yalnız 'Osmanlı' yüce adı altında köklü surette bağlanarak birleştirilmesini ve bu suretle öteden beri var olan kavimler arası anlaşmazlıkların giderilmesini istiyor, kavimlerin birliğine göre vilayet dairelerinin genişletilmesi ona göre de kanunlar düzenlenmesini esas buluyorduk."
Serbesti gazetesi
Serbesti, İstanbul’da Kürtçü aydın Mevlanzade Rıfat tarafından haftalık gazete olarak (6.1.1908-1913) yayınlandı. II. Meşrutiyet’in ilanından (23.7.1908) sonra İttihat ve Terakki Partisi’nin örtülü iktidarına karşı yürütülen muhalefetin yayın organı niteliğini kazandı.
Pembe renkli kağıdı, nitelikli baskısı ve önemli olaylar nedeniyle verdiği eklerle ilgi odağı oldu. Şerif Paşa’nın maddi katkısıyla (1912-1913’te) birkaç sayısı Paris’te yayınlandı.
Mevlanzade Rıfat’ın, Şerif Paşa ile anlaşmazlığa düşmesi nedeniyle, 19.2.1913’te yayınına son verdi.
Bir süre sonra Mısır’da Mevlanzade’nin yönetiminde tekrar yayınını sürdürdü. Mondros Mütarekesi (30. 10. 1918) sonrasında, İstanbul’da gene Mevlanzade Rıfat tarafından Radikal Avam Fırkası’nın yayın organı niteliğinde günlük olarak yayınlandı. 1920’de yayınına kesin olarak son verdi.
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
|
biyografi.net
|
Tanıtım |
 |
|
|
 |
|
|
Tanıtım |
 |
 |
|
