100. Yılında Balkan Harbi
Türk Yurdu Yayınları
Ankara 2015
Editör Prof. Dr. M. Çağatay ÖZDEMİR

Sunuş
Geçen yüzyılda Osmanlı Devleti’ni adım adım çöküşe götüren olayların ve savaşların içinde tarihe “Balkan Savaşları” adıyla geçen lakin yüreklerimizi parçalayan ifadesiyle milletimizin hafızasının bir kenarına “Balkan Faciası” veya “Balkan Bozgunu” olarak not düşülen bu harbin 100. yılında dergimiz Türk Yurdu, misyonunun gereği özel bir sayı hazırlayarak zihnimizi yüz yıl öncesinde yaşanan olaylarla buluşturmuştu.

Savaşlarda bir taraf kaybederken diğer taraf kazanır. Balkan Savaşları’nda biz kaybeden taraf olduk. Rumeli’yi kaybettik. Evladı fatihanların kanlarıyla çizdiğimiz sınırlarımızdan vuruşa vuruşa çekilirken, geride binlerce şehit ve gözü yaşlı insan bıraktık. Bunların yüz binlercesi zor şartlar altında ser sefil vaziyette zayiat vererek çetin yolları aşarak Edirne’ye, İstanbul’a, Bursa’ya velhasıl Anadolu’ya ulaştılar.
Balkan Savaşları’nda Rumeli’yi kaybeden atalarımız, milleti ve devleti yaşatma ülküsünden vazgeçmediler. Yıkılmakta olan devletlerinin içinden nihai bir gayretle ayağa kalkarak millî mücadele ruhunun ateşini yaktılar. Türk Ocakları ve onun yayın organı Türk Yurdu dergisi, bu ruhun kıyama kalkmasında öncü rolü oynadı. Yaşadığımız acılara ve yenilgilere rağmen Türk milletinin varlık kavgasında milliyetçilikten feyz aldılar ve milletin yıkılmış ümitlerini yeniden canlandırdılar.
İşte elinizde okunmaya hazır hâle getirdiğimiz bu kitabı, o günlerin zor şartlarındaki mücadele ortamını ve kıt imkânlarıyla hayata tutunmaya çalışan millet evlatlarının hatırasına, hafızamızı tazelemek amacıyla sizlere sunuyoruz. Balkan Savaşları’nda canlarını bizler için feda etmiş insanlarımızı rahmetle, minnetle anıyoruz. Mekânları cennet olsun!


Prof. Dr. M. Çağatay ÖZDEMİR



ÖNSÖZ



Türk tarihinin önemli dönüm noktaları vardır. Osmanlı Devleti’nin son dönemleri bu dönüm noktalarından birisidir. Batıya doğru uzanan fütuhat yolumuzun kapanması ve geri dönüşümüzün başlaması, bu dönemin habercisi gibidir. İkinci Viyana Kuşatması’ndan sonra gelişen olaylar Avrupa’nın gittikçe güçlenmesini, bizim ise gittikçe güç kaybetmemizi ve çözülmemizi artırdı. Artık Osmanlı Devleti her girdiği savaşı kazanamıyor ve egemen olduğu toprakları koruyamıyordu. 1699 yılında Karlofça Antlaşması ile ilk defa resmî olarak büyük çaplı toprak kaybı görüldü. 1912 yılına gelindiğinde ise Osmanlı’nın yeşerdiği Balkan coğrafyasında büyük bir bozgun yaşandı. 1300’lü yıllarda yerleşmeye başladığımız ve şehit kanlarıyla vatanlaştırdığımız bu toprakları kaybetmek, millet hayatımızda derin izler bıraktı.
Yüzüncü yılını 2012 yılında idrak ettiğimiz Balkan bozgununun izleri hala devam ediyor. Yugoslavya dağıldıktan sonra 1990’lı yıllarda Bosna’da ve diğer şehirlerde yaşanan olaylar, yangının korlarının ne kadar güçlü olduğunu gösterdi. Türkiye’nin resmî sınırları dışında olmasına rağmen sancıyı içimizde hissettik. Bölgenin bizim doğal bir parçamız olduğunu yakından gördük. Hiçbir planlama ve projeye dayalı olmayan ilişkiler kendiliğinden gelişiyor. Üsküp ile Bursa arasındaki bağın hangi ruha dayandığını artık daha iyi biliyoruz. Aradan yüzlerce yıl geçse de yaşanan acılar ve terk edilen kökler bizi kendisine çekiyor. Bu hatıralara ve köklere bağlı insanlar, bir millet olmanın şuuru ile hayata bakıyor. Türk milletinin şuurlu fertleri geçmişini doğru öğrenmeye, gününü iyi değerlendirmeye ve geleceğini ortak ülküler ile inşa etmeye özen gösteriyor. Türk Yurdu, 1911’den beri bu ilkeler doğrultusunda milletine ışık olmaya çalışıyor. Elinizdeki kitap bu ışığın küçük bir parçası. Dergi sayfalarından kitap sayfalarına aktarılan bu bilgi ışığından herkesin faydalanması dileğimizdir.


TÜRK YURDU







İçindekiler




Bir Başka Açıdan Balkan Faciası • Cezmi Bayram

Balkan Savaşları ve Sonuçları • Yusuf Sarınay

Balkan Bozgunundan Ders Alındı mı? • Mehmet Ali Ünal

Balkan Harbi Sırasında Osmanlı Ordusunun Moral ve Disiplin Durumu • İhsan Burak Birecikli

Balkan Harbi’nde Edirne Kuşatması Esnasında Bulgarların Psikolojik Harp Taktikleri ve Edirne Müdafii Şükrü Paşa • Veysi Akın

Balkan Savaşı (1912-1913) ve Türk Edebiyatı • Nesîme Ceyhan Akça

100 Yılında Balkan Felaketi ve Osmanlı Devlet Bürokrasisinde Akıl Tutulması • Adnan Gül

Balkan Savaşları ve Edebiyata Yansıyan Boyutları • Hüseyin Tuncer

Hatıratların Gözünden Balkan Savaşı Yenilgisine Eleştirel Bir Bakış • Galip Çağ - İsmet Sarıbal

Balkan Savaşı Öncesi Bulgarların Savaş Hazırlıkları • Salim Aydın

Türk Kadın Hakları Tarihinde Bir Dönüm Noktası: Balkan Savaşı’nda Kadınlar Konferansı • Şefika Kurnaz

Sultan Reşad’ın 1911 Yılındaki Rumeli Seyahatinin Programı ve Düşündürdükleri • Kemalettin Kuzucu

Balkan Savaşları ve Göç • Adnan Sofuoğlu - Seyfi Yıldırım

Rumeli’de Bıraktıklarımız: Bulgaristan Türklerinin Eğitim Meseleleri ve Turan Cemiyetleri Birliği Vraca Şubesi Hakkında Bir Vesika • Ömer Özcan

Balkan Harbi’nde Hint Müslümanlarının Yardımları • Berna Türkdoğan Uysal

Osmanlı’ya Büyük Tuzak: Batıda Rumeli, Doğuda Vilayet-i Şarkiye • Erdem Karaca

Ey Gül-i Sadberk, Gülşen-i Melahat Gitti Ah, Ah! • Nihat Boydaş

İkinci Meşrutiyet Dönemi Şiirine Balkan Savaşı’nın Yansımaları • Ülkü Gürsoy

Balkan Savaşı’yla İlgili Bir Seyahatname, Hastanın Başucunda Stephane Lauzanne • Seyfettin Sağlam

Balkan Harbi’nde Limni Adası’nın Yunanistan Tarafından İşgali ve Adadan Çekilen İşgal Telgrafları • Sabri Can Sannav

Balkan Savaşlarının Arka Planında Yaşanan Hayatlar ve Romana Yansıması • Gıyasettin Aytaş

Balkan Savaşlarında Romanya-Bulgaristan Anlaşmazlığı: Güney Dobruca • Ömer Metin

İngiliz Savaş Muhabiri Ellis Ashmead Bartlett’in I Balkan Harbi’ne Dair Değerlendirmeleri • İsmet Türkmen

Manastır, Gözyaşı ve Günümüz • Suzan Çataloluk

Balkan Savaşlarında Bir Propaganda Yöntemi: Fotoğraf ve Karikatür • Yunus Emre Tekinsoy

I Balkan Şavaşı’nda Edirne Müdafaasının Önemi • Ahmet Yiğit

Balkan Harbi Öncesinde Rumeli Islahatı Talepleri ve Gençliğin Tepkisi: “Dârü’l-Fünûn Nümâyişi” • Mustafa Turan

Balkan Savaşlarında Gönüllü Birlikler • Nasrullah Uzman

Balkanlarda İslam-Türk Kimliğinin Bedelini Çok Ağır Ödeyen Bir Topluluk: Pomaklar/Torbeşler/Goralılar • Ahmet Günşen

Balkan Felaketlerinin Sosyokültürel Nedenleri ve Eğitimsel Sonuçlarının Değerlendirilmesi • Ali Gurbetoğlu

Balkanlar ve Milli Kimlikler: Bağımsızlığın ve Balkan Savaşlarının Arka Planı • Hatice Mumyakmaz

Balkan Savaşları ve Darüleytamlar • S Tunay Kamer

Balkan Savaşlarının Tatar Basınındaki Yankıları • Alper Alp

Balkanlarda Türk İzleri • Turan Can

Bosna: Batı Yakasında Değişen Birşey Yok • A Filiz Avşar

SÖYLEŞİ • Emekli Büyükelçi Bilal N Şimşir ile Söyleşi • M Asım Mutlu - Kenan Palalı