|
|
|
|
|
Tursunay Sakim
Türkolog‚ radyo gazetecisi‚ çevirmen, yazar
24 Mayıs 1938 tarihinde Urumçi’de orta halli bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 1956 yılında Urumçi II. Kızlar Pedagoji Enstitüsü’nden üstün başarıyla mezun oldu. Aynı yıl Pekin’deki Merkezi Halk Radyosu Uygurca Yayınları Bölümü’nde çalışmaya başladı. 1959’da Merkezi Halk Radyosu’nun Uygurca Yayınları Bölümü‚ Sinciang Uygur Özerk Halk Radyosu ile birleştirilince muhabir‚ çevirmen‚ yazar ve spiker gibi radyo görevlileri de Urumçi’ye döndü. Pekin Radyo Enstitüsü Yabancı Diller Fakültesi Türk Dili Bölümü’nde uzmanlık eğitimi aldı.
Pekin’deki bu eğitimi sırasında‚ radyodan kopmadı. Boş vakitlerinde Pekin Radyosu’nun Türkçe yayınlarına katkıda bulundu. Böylece okulda teorik olarak öğrendiklerini‚ radyoda pratiğe dökme imkanı buldu. Aynı zamanda radyoya ziyarete gelen veya geçici görev yapan Türklerle yaptığı temaslar sonucunda Türkiye ve Türkçe konusundaki bilgisini artırma imkanına sahip oldu.
Tursunay Sakim 1963 sonbaharında Pekin Radyo Enstitüsü Yabancı Diller Bölümü’nü birincilikle bitirdi. Bundan sonra Çin Uluslararası Yayınlar Türkçe Bölümü’nde tercüman‚ yazar ve spiker olarak çalışmaya başladı. Bu görevini Mayıs 1995’te emekli olana kadar sürdürdü. Radyo yayınlarında yaptığı Türkçe çeviriler‚ yazdığı makaleler ve Türkçe haber spikerliği her zaman beğeniyle takip edildi.
Reşat Nuri Güntekin‚ Necati Cumalı‚ Aziz Nesin‚ Yaşar Kemal, Kerime Nadir ve Sabahattin Ali’nin romanlarını Uygurca’ya çevirdi. Onun kaleminden çıkan onlarca eser sayesinde‚ Uygur lehçesinin Türkçe romanların en çok çevrildiği Türk lehçesi unvanını kazandı.
2006 yılında 68 yaşında vefat etti.
UYGUR BÖLGESİNDE YAYIMLANAN TÜRKÇE ROMANLAR
Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanı‚ 1982.
Reşat Nuri Güntekin’in Hıçkırık romanı‚ 2002.
Yaşar Kemal’in İnce Memed romanı 4 cilt‚ 1985‚ 1986‚ 1988‚ 1991.
Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna isimli romanını Cuvlik Hanım adıyla 1996’da yayınladı.
Kerime Nadir‚ Öğrenci‚ 1999.
Kerime Nadir‚ Uykusuz Geceler‚ 2000.
Necati Cumali‚ Susuz Yaz‚ 1998.
Aziz Nesin‚ İt Kuyruğu ve Ben Nasıl Ölmek İstedim gibi otuz kadar hikayesini 80 - 90’lı yıllarda çeşitli dergilerde yayınladı.
TARİH KİTAPLARI
Tursunay Hanım edebi eserlerden başka ilmi ve tarihi çalışmaları da Uygurcaya kazandırdı. Bunlardan bazıları:
Reşit Rahmeti Arat’in yayına hazırladığı Kutadgu Bilig isimli eseri baştan sona Uygurcaya çevirdi.
Bahaeddin Ögel’in Hun İmparatorluğu Tarihi isimli iki ciltlik eserini tercüme etti. Bu eser henüz basılmadı. Ancak‚ basılmak üzere Xinjiang Sosyal Bilimler Akademisi’nde 2006’dan sonra yayımlandı.
Reşat Genç, Karahanlı Devlet Teşkilatı‚ 1990’da Urumçi’de 7.500 tirajla basıldı.
Reşat Genç‚ XI. Asırdaki Türk Halklarının Sosyal Durumu‚ Xinjiang Halk Neşriyatı yayınları arasında yakın gelecekte çıkması bekleniyor [Çıktı].
Şakir Ülkütaşır‚ Büyük Dilci Kaşgarlı Mahmud‚ Urumçi‚ 2000.
A. Dilaçar, Kutadgü Bilig İncelemeleri.
TÜRKÇE FİLM ÇEVİRİLERİ
Tursunay Sakim‚ romanlardan başka Türkçe film çevirileri de yaptı. Sayısı 30’u bulan film çevirileri arasında İbret‚ Zeynepler Ölmesin‚ Sabilerde Ne Günah‚ Sevdalı Kadın‚ Akıllı Şaban gibi filmler bulunmaktadır. Bunlardan başka Uygurca ve Çinçe’den de Türkçe’ye çevirileri de vardır.
BİLİMSEL BİLDİRİLER
Tursunay Sakim Türkiye’deki çeşitli bilimsel toplantılara katılarak bildiriler sundu. Bunlardan bazılarını sayarsak:
1992’de ‘Doğumunun 250. Yıldönümünde Yunus Emre’ konulu uluslararası sempozyuma şeref konuğu olarak katıldı. Kendisine Türkiye Folklor Cemiyeti tarafından Türk ve Çin halkları arasındaki dostluğun pekişmesinde oynadığı rol için bir şükran plaketi verildi.
İstanbul’da 1982’de düzenlenen VI. Uluslararası Türkoloji Kongresi’ne Türk Dilleri Divanı ve Çin’de Kutadgu Bilig Üzerine Araştırmalar bildirileri ile katıldı.
Eskişehir’de 1985’te II. Uluslararası Folklor Araştırmaları’na Uygur Halkının Muhabbet Koşakları ile katıldı. Onu bu bildirisi II. Türk Halk Edebiyatı Semineri Bildirileri Yunus Emre Kültür Sanat ve Turizm Vakfı Yayınları‚ Eskişehir 1987‚ s. 295 - 301 yayınlandı.
Konya’da 1988’de düzenlenen Uluslararası Edebiyat İncelemeleri Sempozyumuna Türk Boylarında ‘Uğurlu Sayılar’ İnancı ile katıldı. Onun bu bildirisi I. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folklor Kongresi Bildirileri‚ Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya 1988’de yayınlandı.
ÇİN’DEKİ BİLİMSEL ÇALIŞTAYLAR
Tursunay Hanım, Çin’deki bilimsel sempozyumlara da katılarak Türk Kültürü üzerine birçok bildiri sundu. Bunlardan bazıları:
Pekin’de 1991’de düzenlenen VI. Türkoloji Kongresi‚ Türkçülük ve PanTürkizm.
Pekin’de 1993’de düzenlenen VII. Türkoloji Kongresi‚ Türk Dilleri ile Türkçe (Türkiye Türkçesi) Arasındaki İlişkiler.
Kaşgar’da 1998 Ekim’de düzenlenen Yusuf Has Hacip’in Doğumunun 980. Yıldönümü ve Kutadgu Bilig’in 928. Yıldönümü Sempozyumu‚ Kutadgu Bilig’teki Dil ile İlgili İzahlar.
Kaşgar’da 1988 Ağustos’ta düzenlenen Kutadgu Bilig Sempozyumu‚ Türkiye’de Kutadgu Bilig Üzerine Çalışmalar.
Kaşgar’da 2005 Ekim’de Kaşgarlı Mahmud’un Doğumunun 1000. Yılı Sempozyumu‚ XI. Yüzyıldaki Uygurların Kıyafet Kültürü.
TÜRK DİLİ VE KÜLTÜRÜ ÜZERİNE YAYINLAR
Bunlardan başka Tursunay Sakim’in Türk dili ve kültürü üzerine bir çok makalesi çeşitli dergilerde yayınlandı. Onun ölümünden önce yayınladığı son makalesi “Azizler Ölmez: Aziz Nesin ile Sohbet” adıyla Tarım Dergisi’nin 2006 sayısında yayınlandı. Yine Tursunay’ın son kitap çalışması ise Bizim İsimlerimiz‚ Uygur Kişi Adları Sözlüğü adıyla Xinjiang Halk Neşriyatı’nda basılmak üzere teslim edildi.
İlim aşığı Tursunay Hanım hayatı boyunca topladığı yüzlerce ciltlik değerli kütüphanesini 2004’te Xinjiang Pedagoji Üniversitesi Filoloji Bölümü’ne bağışladı. Böylece kendisinden sonra kütüphanesinden başkalarının da istifadesine zemin hazırladı. Bundan dolayı üniversite tarafından kendisine bir teşekkür plaketi ve fahri profesörlük verildi. Tursunay Hanımın Türk diline yaptığı önemli hizmetlerinden biri de Uygur ve Kazak gençleri arasında Türk dili uzmanlarının yetişmesine gayret etmesidir. 1993 yılından itibaren Türk dili uzmanları yetiştirmeye gayret eden Tursunay ölümüne değin 30 kadar genci Türkçe uzmanı olarak eğitti.
Tursunay Sakim’in çalışmaları yukarıda görüldüğü gibi saymakla bitecek gibi değildir. Türk Dünyası’nın diğer ülkelerinde‚ Türk Edebiyatı ve Kültürü üzerine bu çapta çalışma yapmış ikinci bir araştırmacıya rastlamak zordur. Bu yüzden yazımızın başında‚ eğer Türk Dünyası’nda bir Nobel Edebiyat Ödülü olsaydı‚ eminiz ki‚ tereddütsüz bunu Tursunay Hanım hak edecektir, dedik. Ne yazık ki‚ marifetin iltifata tabi olduğunu çoğunlukla unutuyoruz ve sanatçı ve kültür adamlarımızı sağlığında takdir ederek ödül vermeyi ihmal ediyoruz. İşte bunlardan biri de Tursunay Sakim’dir. Eylül ayında vefat eden bu büyük insanı rahmetle anıyor‚ devlet ve kültür adamlarımızın bu kültür abidesi hanımefendinin adını Türkiye’de sonsuza dek yaşatacak çalışmaları ihmal etmeyeceğine inanıyoruz.
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
|
biyografi.net
|
Tanıtım |
 |
|
|
 |
|
|
Tanıtım |
 |
 |
|
