|
|
|
|
|
Nadir Şah
Türk Sultanı
İran Afşar Hanedanı Kurucusu
22 Ekim 1688 tarihinde Kübhan’da doğdu. İmam Kulu bin Nezr Kulu’nun oğludur. Türklerin Afşar boyundandır. Cesareti ve yiğitliği dikkati çekerek, etrafında toplanıldı. 1726 yılında beş bin askeriyle Safevi tahtını ele geçirme mücadelesi veren İkinci Tahmasb’ın hizmetine girdi. Tahmasb Kulu Han unvanını aldı. Afganlıları 1727’de İran’dan uzaklaştırdı. Aynı yıl Horasan, Kirman, Sistan ve Mazenderan bölgelerinin valiliğiyle mükafatlandırıldı. Valiliğinde bağımsız bir hükümdar gibi hareket etti. Adına para bastırdı. İç isyanları bastırdı. 1730 tarihinde Azerbaycan ve Hemedan hareketine katıldı. Osmanlıların Patrona Halil İsyanı ile meşgul bulundukları sırada fırsattan istifade ederek sınırda bazı başarılar kazandı.
Birinci Mahmud Han'ın Osmanlı Sultanı olmasıyla İran hududu emniyete alındı. 1732’de Osmanlı-Safevi Antlaşmasıyla Nadir Han İran’ın batısından çekildi. Safevi İkinci Tahmasb’ı tahttan indirip, Üçüncü Abbas’ı geçirdi. 1732’de Şahvekili olunca, Osmanlı-Safevi Antlaşmasını bozdu. Irak’a girdi. 1733’te Osmanlılara yenildi. Bağdat kuşatmasını kaldırdı ve İran’a çekildi. 1734’te Kafkasya Seferi'ne çıktı. Gence’yi kuşattı. Muvaffak olamayıp, Kars’a geldi. Osmanlıların Doğu Seferi'ndeki başkumandanı Köprülüzade Abdullah Paşa’ya yenildi. 1735’te Arpaçay Savaşı'nda Türk ordusunu yenerek Gence, Tiflis ve Revan kalelerini ele geçirdi. Osmanlıların Gence Muhafızı Genç Ali Paşa vasıtasıyla anlaşma istedi. Bu sırada Rusya Seferi'ne hazırlanan Osmanlılar, anlaşma isteğini kabul etti. Osmanlı Devleti'yle anlaşma yaptıktan sonra İran’da siyasi nüfuzu daha da arttı. Üçüncü Abbas’ı tahttan indirerek kendisini şah ilan etti.
Afşarlı Nadir Şah'ın İran’da hakimiyet kurmasıyla Safevi hanedanı son buldu.
Nadir Şah, Afşarlılar Hanedanı'nın hakimiyetini genişletmek için 1737’de Afganistan’ın Kandehar bölgesine gitti. Kandehar’da Nadirabad şehrini kurdu. 1738 yılında Hindistan Seferi'ne çıktı. Gazne, Kabil, Celalabad şehirlerini zabtederek, Peşaver’den Lahor’a girdi. 1739 tarihinde Gürganiyye Devleti'nin başşehri Delhi’yi aldı. Gürganiyye Devleti Sultanlığına Muhammed Şahı getirtti. Hindistan’ın İndüs Nehri kuzeyindeki eyaletler Afşarlılar Hanedanlığına ilhak edilip, hazinesini doldurdu. İran halkı üç yıl vergi dışı bırakıldı. Afşar askerine fazlasıyla ihsanlar dağıtıldı. 1739 yılı sonunda Kabil’e geldi. Aniden Hindistan Seferi'ne geri dönüp, Hind Hükümdarı Huda Yar Han Abbasi’yi esir alıp, 1740 baharında Kabil’e döndü. 1740 yazında Türkistan’a girdi. Buhara Hanlığı ile Ceyhun Nehri hudut kesildi.
Karışıklıklar üzerine 1741’de Kafkasya Seferi'ne çıktı. Yolda Mazenderan yakınlarında suikasta uğrayarak yaralandı. Suikastla alakalı görülen, Veliahd Rıza Kulu cezalandırıldı. Dağıstan’a girdi. Ruslarla münasebeti gerginleşti. İran’da Afşarlı Hanedanına karşı cephe alındı. İsyanlar başladı. 1743’te Osmanlı hakimiyetindeki Musul’dan Irak’a girdi. Bağdat’a kadar geldi. Bağdat Valisi Eyyubi Ahmed Paşayla dostça münasebetler kurup, geri çekildi. 1743’te Kars’a geldi. Kars başkumandanı Yeğen Mehmed Paşa'nın hastalanıp vefatıyla, Nadir Şah Kağaverd’de muvaffakiyet kazandı ise de Osmanlılar'dan anlaşma istedi. 4 Eylül 1746’da Osmanlı Afşar Antlaşması imzalandı. Sınır değişikliği olmadı.
Temmuz 1747’de Sistan İsyanı'nı bastırmak üzere sefere çıktığında, Fethabad civarında asiler tarafından şehit edildi. Ailesi ve yakınları kılıçtan geçirildi. Hazinesi yağma edildi. Nadir Şah'ın öldürülmesiyle İran’da başlattığı ıslahatlar durdu. Çok kan döküldü. Kurduğu Afşarlılar Hanedanı 1795 yılına kadar İran’a hakim oldu.
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
|
biyografi.net
|
Tanıtım |
 |
|
|
 |
|
|
Tanıtım |
 |
 |
|
