|
|
Kuşeyri .
müderris, mutasavvıf, yazar
fıkıh, tefsir, hadis ve kelam alimi
Künyesi Ebü’l-Kasım, adı Abdülkerim bin Hevazin bin Abdülmelik bin Talha bin Muhammed Nişaburi’dir. Kuşeyri diye meşhur olmasının sebebi, Kuşeyri bin Kab Sagsa’nın soyundan olmasıdır. Ailesi Arap asıllı olup, Horasan civarında yerleşmişti. Annesi de Sülemi ailesine mensuptur. Kuşeyri, 986 (H. 376) senesinde Horasan’ın Üstuva nahiyesinde doğdu. 1072 (H. 465) yılında Nişabur’da vefat etti.
Çocuk yaşta babası vefat eden Kuşeyri, akrabası olan Ebü’l-Kasım Yemani’den Arapça ve edebiyat bilgileri öğrendi. Bu arada hububat ticareti ile meşgul olan dayısından haksız vergi alındığını gördü. Bunun üzerine hesab öğrenerek maliye memuru olup insanlara yardım etmek niyetiyle Nişabur’a gitti. Nişabur’da büyük velilerden Ebu Ali Dekkak ile karşılaşan Kuşeyri, hükumette vazife almaktan vazgeçerek, manevi ilimlere yöneldi. Hocası Ebu Ali Dekkak’a bütün kalbiyle bağlanarak, tasavvuf yolunda büyük merhaleler katetti. Hocasının emriyle Muhammed ibni Bekr-i Tusi’den fıkıh, Ebubekir ibni Furek’ten kelam ve usul-i fıkıh, Ebu İshak İsferaini’den kelam ilmini öğrendi.
Kuşeyri, İbn-i Furek ve Ebu İshak İsferaini’nin usullerini iyice kavradıktan sonra, meşhur kelam alimlerinden Ebubekir el-Bakıllani’nin kitaplarını mütalaa etti. Aynı zamanda hocası Ebu Ali Dekkak’ın sohbetlerine katıldı. Bu arada hocası Ebu Ali Dekkak’ın kızı, ilim, edeb sahibi ve zamanın en çok ibadet edenlerinden olan Fatıma hatunla evlendi. Fatıma hanımdan altı erkek ve bir kız olmak üzere yedi çocuğu oldu.
Bu arada Nişabur’da ders vermeye başlayan Kuşeyri hazretleri, Hatib el-Bağdadi, Ebü’l-Kasım Nasrabadi, Ebu Ali Farmedi gibi birçok alim yetiştirdi. Ebu Ali Dekkak’ın vefatından sonra, Ebu Abdurrahman es-Sülemi ile sohbet etti. 1056 yılında Nişabur’dan ayrılarak, Bağdat’a geldi. Bağdat’ta hadis ve fıkıh okuttu. Halifeyi ziyaret etti ve onunla sarayında sohbette bulundu. Daha sonra, bozuk mutezili fırkasına mensup Selçuklu veziri Amidülmülk Kündüri’nin zulmü sebebiyle memleketlerinden ayrılan İmam-ül-Harameyn Cüveyni ve Beyheki gibi binlerce alimle birlikte hacca gitti. Hacdan Nişabur’a dönen Kuşeyri, buradan ailesi ile birlikte Tus şehrine gitti ve Tuğrul Bey’in 1063 tarihinde vefatına kadar orada kaldı. Alparslan’ın sultan, Nizamülmülk’ün de vezir olmasından sonra rafızilerin çıkardığı fitne durdu. Bunun üzerine vatanlarını terk eden alimler ve Kuşeyri tekrar memleketlerine döndüler. Alparslan ve Nizamülmülk, Kuşeyri’ye çok hürmet ederlerdi. Hatta İmam-ül-Haremeyn ve Kuşeyri gibi alimler, sultan ve vezirin yanına serbestçe girerler ve onlarla sohbet ederlerdi. Kuşeyri, Nişabur’da vefat edinceye kadar ders verdi. 1072 (H.465) de vefat eden Kuşeyri, hastalığının en şiddetli anında dahi namazlarını ayakta kılardı. Cenazesi, hocası Ebu Ali Dekkak’ın yanına defnedildi.
Kuşeyri’nin hayatı, fazileti ve meziyetleri hakkında İslam alimlerinden; Ali bin Hasan, Abdülgafir bin İsmail, İbn-i Sübki, Taşköprüzade ve daha birçokları yazmış oldukları eserlerde geniş bilgi vermişlerdir.
ESERLERİ:
İmam-ı Kuşeyri, tasavvufa dair meşhur Risale adlı eserinden başka, birçoğu tasavvufa, tefsir ve hadise dair olmak üzere çeşitli eserler yazmıştır.
1) Letaif-ül-İşaret, 2) El-Mi’rac, 3) Şikayetü Ehl-i Sünne, 4) El-Vasıyye, 5) Et-Teysir fi ilm-it-Tefsir, 6) Tertib-üs-Süluk fi Tarikıllah, 7) El-Luma’ fi Akaid-i Ehl-i Sünne, 8) Akidet-ül-Kuşeyriyye, 9) En-Nahv-ul-Müevvel; 10) Et-Tabhir fi ilm-it-Tezkir, 11) Er-Risale fit-Tevbe ve Ahkamiha, 12) Risale fi Beyan-is-Süluk, 13) Uyun-ül-Ecvibe fi Meşhur-il-Ebvab, 14) Kitabu Adab-is-Sufiyye, 15) Nahv-ül-Kulub, 16) Fasl-ül-Hitab fi Fadl-in-Nutk-ül-Müstetab, 17) El-Münteha fi Nükte-i üli’n-Nüha, 18) El-Erbaune Hadisen, 19) Kitab-ül-Cevahir, 20) Kitab-ül-Münacaat, 21) Ahkam-üs-Sema, 22) Et-Temyiz fi İlm-it-Tezkir, 23) El-Kasidet-üs-Sufiyye, 24) Et-Tevhid-ün-Nebevi, 25) El-Makamat-üs-Selase, 26) İstifadat-ül-Muratat bunlardan bazılarıdır.
İmam-ı Kuşeyri, aynı zamanda iyi bir şair, mükemmel bir yazar, başarılı bir hattattı. Şiirlerine şu kıt’a bir misaldir:
Büyüklerin hizmetini terk etme.
Küçükle düşüp kalkan küçükdür.
Sana bereketli olanı ara.
Solu sana feyz, sağı nur olur.
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
