|
|
|
|
|
Şefik Hüsnü Değmer
( 1887)- (1959)
Türkiye Komünist Partisi Kurucu Genel Sekreteri
doktor
1887 yılında Selanik'de doğdu. Orta öğrenimini M.Garaud Koleji'nde yaptı. Yüksek öğrenim için Paris'e giderek Fen ve Tıp Fakültelerinde okudu. Sinir ve ruh hastalıkları eğitimleri gördü. Paris'te bulunduğu sırada Jön Türklerin faaliyetleri ile yakından ilgilendi. Türkiye'ye döndüğünde 1912 Balkan Savaşı'na katıldı. Daha sonra I.Dünya Savaşı'na katılarak Çanakkale Cephesi'nde tabip yüzbaşı olarak görev yaptı.
1919'da ilk sayısı Berlin'de çıkan Kurtuluş dergisini yayınlayan grubun başına geçerek, 20 Eylül 1919'dan itibaren dergiyi İstanbul'da yayınlamaya başladı. Dergi çevresiyle birlikte 22 Eylül 1919'da Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası'nın kuruluşunu sağladı. TKP'nin 10 Eylül 1920'de Bakü'deki 1. Kongresinde listeden Merkez Komite üyeliğine ve Merkez İcra Komitesi 1. Sekreterliğine seçildi.
1921 yılı başlarında Mustafa Suphi ve arkadaşlarının katledilmesinden sonra Türkiye Komünist Hareketi'nde yaşanmaya başlayan dağınıklık ortamında Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası'nın 15 Ağustos 1922'de Ankara'da toplanan ikinci kongresinde; bazı araştırmacılara göre, gıyabında Merkez Komitesi Büro Üyeliği'ne seçildi. Kurtuluş dergisinin hükümetçe kapatılmasından sonra Haziran 1921'de grubuyla birlikte Aydınlık dergisini çıkarmaya başladı.
1923 yılı 1 Mayıs kutlamalarının ardından, dağıttıkları bir bildiri nedeniyle arkadaşlarıyla birlikte tutuklandı. Kısa bir süre sonra serbest bırakıldı. 1 Ocak 1925'de İstanbul'un Akaretler semtindeki evinde TKP'nin ikinci kongresini topladı. Kongrede MK üyeliğine ve TKP Genel Sekreterliği'ne seçildi.
Şubat 1925'de Şeyh Sait İsyanı üzerine çıkarılan Takrir-i Sükûn Kanunu'na dayanılarak Aydınlık başta olmak üzere partinin bütün yayın organları kapatılıp kadro ve üyeleri tutuklanmaya başlayınca yurt dışına çıktı. Ankara İstiklal Mahkemesi tarafından gıyabında 15 yıl kürek cezasına çarptırıldı. Yurt dışındayken TKP'nin Viyana'da bir dış bürosunu oluşturdu. Bu büroda 1926 Mayısında TKP konferansını topladı. Ülkede Vedat Nedim Tör sekreterliğinde faaliyet gösteren İcra Komitesi'nin yetersizliğinin iddia edildiği konferansın arkasından 1927 yılı başlarında kimlik ve kılık değiştirerek Türkiye'ye döndü, kendi sekreterliğinde ikinci bir İcra Komitesi kurdu.
Kendisinden habersiz ayrı bir İcra Komitesinin kurulup faaliyete geçtiğini anlayan Vedat Nedim Tör’ün elindeki bütün parti evrakıyla birlikte polise başvurması üzerine 1927 Komünist Tevkifatı başlatılınca tutuklandı. Yargılama sonucunda 18 ay hapse mahkum oldu. Yozgat Cezaevinde yattı. Nisan 1929'da tahliye oldu. Hemen yurtdışına çıktı. Bu tarihten 1939 yılına kadar Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde yaşadı. 1929-1935 yılları arasında Komintern'in Yürütme Komitesi üyeliğini yaptı. Komintern'in yayın organlarında daha çok dünya komünist hareketi üzerine yazıları çıktı. 1939'da Türkiye'ye dönünce; Birinci Dünya Savaşı yıllarındaki rütbe ve nişanlarıyla Tabip Yüzbaşı olarak 1941-1943'de yedek askerlik yaptı. 1945'de Cemiyetler Kanunu'nda yapılan değişiklikle "Sınıf temeline dayalı parti kurma yasağı"nın kaldırılması üzerine; legal sosyalist parti olarak Türkiye Sosyalist Partisi'nin kurulması konusunda TKP'nin Plenumunda tüm kadro olarak anlaşmaya varılmışken, TSP'nin kuruluşundan bir ay sonra Haziran 1946'da Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi'ni kurdu. Altı ay sonra her iki partinin kapatılmasıyla birlikte tutuklandı. 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1950 affıyla hapisten çıktıktan sonra TKP yöneticisi olarak 1951'de tekrar tutuklandı. Yargılama sonunda 5 yıl hapse mahkum edildi. Hapis cezasından sonra sürgün cezasını çekmekteyken Manisa'da 1959 yılında öldü.
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
|
biyografi.net
|
Tanıtım |
 |
|
|
 |
|
|
Tanıtım |
 |
 |
|
