|
|
Jean Paul Sartre
( 21.6.1905)- (15.4.1980)
yazar, düşünür
21 Haziran 1905 tarihinde Paris'te doğdu. Babası o çok küçük yaştayken öldü. Annesi de ailesinin yanına döndü. La Rochelle Lisesi'ne devam etti. Olgunluk sınavını Louis le Grand Lisesi'nde verdi. Eğitimini Ecole Normale Supérieure'de, İsviçre'deki Fribourg Üniversitesi'nde ve Berlin'deki Fransız Enstitüsü'nde sürdürdü. 1929 yılında Simone de Beauvoir'la tanıştı. Çeşitli liselerde öğretmenlik yaptı. İkinci Dünya Savaşı sırasında, Almanlar tarafından hapse atıldı. Hapisten çıktıktan sonra direniş hareketine katıldı.
'Sinekler' adlı tiyatro oyunu, Almanlar'ın izniyle oynandı (1943). Aynı durum, 'Varlık ve Hiçlik' adlı oyununda da meydana geldi (1943). Oyunlarının her ikisi de baskı karşıtıdır. 'Varlık ve Hiçlik'te ilk kez asıl felsefesini ortaya koydu. 1945 yılında öğretmenliği bırakarak 'Les Temps Modernes' adlı edebi-politik dergiyi kurdu. Kitaplarının çoğunda edebi ve politik sorunları işledi. Savaş sonrası dönemde özellikle politik etkinlikleriyle öne çıktı.
Yazılarında bazı eleştirileri olsa da SSCB'ye destek verdi, Fransa'nın Cezayir'e karşı yürüttüğü savaşa karşı çıktı. Les Temps Modernes dergisinde sömürgelerdeki savaşlara karşı 1953'ten 1958'e yoğunlaşan bir mücadele yürüttü. '121'ler'in Bildirgesi'ni imzaladı, 1961-62 yılındaki büyük gösterilere katıldı. 1964 yılında Nobel Ödülü'nü geri çevirdi. Böyle bir ödülün eserlerinin bütünlüğünü zedeleyeceğini düşünüyordu. 1966-67 yılları arasında Vietnam Savaşı'nda meydana gelen katliamları sorgulamak üzere kurulan Russel Mahkemesi'nin başkanlığını yaptı. 1968 yılında, Sovyetler'in Prag'a müdahalesinin ve Fransa'daki öğrenci hareketlerinin üzerine, Sovyet sosyalizmini ve kendi klasik aydın tutumunu sorgulamaya girişti. O dönemde Maocular'la bir yakınlaşması oldu. 1973 yılında Liberation'u kurdu.
1974 yılında gözleri büyük oranda görmez oldu Bu nedenle etkinliklerini yavaşlatarak, daha çok Doğu ülkeleri üzerindeki baskıların sona erdirilmesi, insan haklarının korunması gibi konularda çalışmaya başladı.
Pierre Victor'la (Benny Levy'nin takma adı), aydının rolü, bireyin Tarih'teki yeri, şiddet ve kardeşlik konuları hakkında “Pouvoir et liberté” adında bir eser hazırladı.
15 Nisan 1980 tarihinde Paris'te öldü.
ESERLERİ:
Özgürlüğün Yolları, Bulantı, Gizli Oturum, Kirli Eller, Sözcükler, Duvar...
HAKKINDA YAZILANLAR
Sartre ve Varoluşçuluk
Sartre'ın adıyla birlikte anılan Varoluşçuluk, aslında 17. yüzyıldan beri vardır, Blaise Pascal'le başlar. Ama Sokrates'in felsefesinde, hatta İncil'de varoluşçuluğun izlerinin bulunduğu düşünülürse, Pascal'i varoluşçuluğun kurucusu olarak kabul etmek de doğru olmaz.
Soren Kierkegard ise, modern varoluşçuluğun kurucusu olarak kabul edilir. Nietzsche, Heidegger, ve tabii Sartre varoluşçudurlar. Camus ve Dostoyevski de, diğer çok ünlü varoluşçu yazarlardır.
Sartre varoluşçuluğun iyimser bir felsefe olduğunu söyler; çünkü tüm insanlar birbirinin aynıdır; bir kahraman –ya da bir alçak- olmak tamamıyla onların elindedir; insan önceden-tanımlanmamıştır; ne bir kahraman olarak doğar, ne de bir alçak.
Ama aynı felsefeye göre, insan varlığının durumuna da güvenmemelidir, çünkü o halde kalacağının hiçbir güvencesi yoktur. Özet olarak, Sartre insanın tek yazgısının, elinden geldiğince “bağımlı” olmak olduğunu söyler. Bu da, kendini bütünün içinde düşünebilmekten geçer.
Siyasal etkinliklerinin yazar tarafını bazen maskelemiş olmasına karşın, Sartre son derece düzenli bir zihinsel çalışma yürüterek, gününün 6 saatini yazmaya verdi.
Edebi nesne Sartre'a göre “Yalnızca hareket halindeyken varolan bir topaçtır. Onu ortaya çıkarmak için, adına okumak denen somut bir eyleme ihtiyaç vardır.” Yazmak, okurun özgürlüğüne çağrıda bulunmaktır.
|
Siz de biyografi.net'te yer alabilirsiniz
"
İyi ki, biyografi.net var!" |
|
