Zeyneddin Karaca Bey
Dulkadiroğulları Beyliği Kurucusu

14. Yüzyıl’dan 16. Yüzyıl’ın ilk yarısına kadar Anadolu tarihinde önemli rol oynayan bir hanedandır. Oğuzların Bozok koluna bağlı bir hanedandır. 

Hanedan, Anadolu’ya Hasan Dulkadir Bey idaresinde geldi. Dulkadirli Beyliği’nin çekirdeğini meydana getiren bu ilk grup, Maraş ve Elbistan arasında yerleşti. 

Beyliğin kurucusu Zeyneddin Karaca Bey, Eratna Bey’in elinden Elbistan’ı aldı. Sonra Memluk Sultanı Melik Nasır Muhammed tarafından kendisine naiplik menşuru verildi. Kimi zaman Memluk sultanlarına itaat etti. Kimi zaman da cephe alarak Halep şehrini tehdit etti. Bu arada Çukurova’daki Sis Ermenilerine ağır darbeler indirdi. 1346 yılında Gabon Kalesi’ni ele geçirdi. Melik üz-Zahir unvanıyle 1348 yılında hükümdarlığını ilan etti. Ancak isyan eden Halep Valisi Bayboğa’yı Memluk Sultanı’na teslim etmemesi üzerine yakalandı ve 1353 yılında Kahire’de 83 yaşlarında öldürüldü. Orhan Gazi ile çağdaştır. 

Karaca Bey’den sonra oğlu Halil Bey, Memlukler tarafından Elbistan valiliğine tayin edildi. Halil Bey derhal sınırlarını genişletmeye girişti. Maraş, Malatya, Harput ve Amik taraflarını ele geçirdi. Memluk Sultanı Berkuk, devamlı üzerine akın yapan Halil Bey’i ortadan kaldırabilmek için faaliyete geçti. Nihayet 1386 yılında Halil Bey bir suikast sonucu öldürüldü. Halil Bey cesur bir beydi. Halk tarafından çok sevilirdi. Onun ölümü üzerine yerine küçük kardeşi Süli Bey geçti. 

Süli Bey, Memlukler’e karşı başarılı geçen akınlarda bulundu. Sultan Berkuk onun emirliğini tasdik etmek zorunda kaldı. Fakat 1394 yılında Güneydoğu Anadolu’ya gelen Timur Han’ı Suriye’nin fethine teşvik etti. Bunun üzerine Sultan Berkuk onu yok etmeye karar verdi. Bu nedenle Memluk kuvvetleri 1396 Martında Süli’yi ağır bir bozguna uğrattı. Sultan Berkuk, bir suikastle onu öldürttü. Süli Bey’in ölümüyle Halil Bey’in oğlu Nasıreddin Mehmet Bey beyliğin başına geçti. 

Mehmet Bey, Memluk Devleti’yle iyi ilişkiler kurdu. Bu sırada Timur Han Elbistan ve Malatya’yı aldı. Timur Han’a tazimlerini arz eden Mehmed Bey daha sonra Osmanlı tahtına geçen Sultan Çelebi Mehmed’le de iyi geçindi. Buna mukabil Ramazanoğulları ve Karamanoğulları’na karşı devamlı savaştı. Mehmet Bey 1443 yıl 77 yaşında ölünceye kadar 45 yıl saltanat sürdü. 

Mehmet Bey’den sonra başa geçen oğlu Süleyman Bey, Osmanlılar ve Memlükler’e kız vermek suretiyle akrabalık kurdu. Bu devletlerle dostluğunu sürdürerek beyliğinin varlığını korudu. 1454 yılında öldürüldü. 

Daha sonra beyliğin başına Melik Arslan geçti. Kendisine karşı olan kardeşi Şah Budak’ın gönderdiği bir fedai tarafından öldürüldü. Memluk Sultanı Kayıt Bay’ın Şah Budak’ı Dulkadirli Beyi tayin etmesi Osmanlılar’la aralarının bozulmasına neden oldu. Çünkü Fatih Sultan Mehmet, Süleyman Bey’in oğlu Şahsuvar Bey’i bu makama getirdi. Şah Budak Mısır’a kaçtı. Osmanlılar’ın himayesindeki Şahsuvar Bey ise Memluk ve Ramazanoğulları’na karşı birçok başarı kazandı. Zamantı Kalesi’nde bulunduğu sırada Memluk kuvvetleri tarafından esir alındı. Kahire’ye götürüldü ve orada öldürüldü (1472). 

Memluk Sultanı, Dulkadirli Beyliği’ne yeniden Şah Budak’ı gönderdi. Ancak bu defa da Osmanlılar’ın desteğini sağlayan Alaüddevle Bozkurt Bey tarafından beylikten uzaklaştırıldı. Şah Budak, 1492 yılında öldü. 

Alaüddevle Bozkurt Bey, Osmanlılar’la iyi geçindi. Akkoyunlular’ın elinden Diyarbakır’ı aldı. Şah İsmail ile mücadeleye girişti. 1507 yılında ağır bir yenilgiye uğradı. Daha sonra Osmanlılar’a karşı da cephe aldı. 

Hadım Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Dulkadirliler üzerine gönderildi. Osmanlı ordusu, Turna Dağı Savaşı’nda Alaüddevle Bozkurt Bey’i yendi. Dört oğluyla birlikte öldürüldü. 

Alaüddevle’nin yerine Şahsüvaroğlu Ali Bey tayin edildi. Ali Bey, Yavuz Sultan Selim’in yanında Mısır Savaşı’na katıldı. Gösterdiği üstün gayretler üzerine padişah tarafından onurlandırıldı. 

Kanuni döneminde Şam Valisi Canberdi Gazali İsyanı’nda Osmanlılar’a önemli hizmetlerde bulundu. Onun ölümü ile Dulkadirli toprakları tamamen Osmanlı Devleti’ne katılarak bir beylerbeyilik haline getirildi. 

Osmanlı ve Memluk devletleri arasında bir tampon devlet

Dulkadiroğulları’nın siyasi durumları gözden geçirildiğinde, Osmanlı ve Memluk devletleri arasında bir tampon devlet olduğu görülür. Baskı durumuna göre her iki devlete de tabi olmuşlardır. 

1399 yılına kadar, 62 yıl Memlukler’e tabi iken, bu tarihten itibaren Osmanlılar’a tabi olmuşlardır. Arada bir Mısır nüfuzuna geçmekle birlikte, Osmanlı tabiyetinden çıkmamışlardır. Hatta Osmanoğulları ile akraba olmuşlar ve padişahların ana tarafından hanedanlarını teşkil etmişlerdir. Son yedi yıl ise Osmanlı valisi durumunda geçmişlerdir. 

Dulkadiroğulları’ndan Alaüddevle Bozkurt Bey, Maraş’ta Bektutiye Camii ve medresesiyle Kadirli, Bahçe, Antakya, Antep, Bozok, Andırın, Kırşehir ve Elbistan’da cami, medrese, imaret, türbe ve zaviye gibi eserler yaptırmıştır. Bundan başka Dulkadiroğulları’ndan Nasıreddin Mehmet Bey’e ait Kayseri’de Hatuniye Medresesi, Şahsuvaroğlu Ali Bey’in Hacı Bektaş nahiyesinde Balım Sultan Türbesi, Ali Bey’in oğlu Şahruh’un Sivas-Kayseri yolu üzerindeki türbesi bilinen eserlerdendir. 

DULKADİROĞULLARI      Bey Oluş Tarihi

Zeyneddin Karaca Bey ...................... 1339

Halil Bey.................................. 1353 

Süli Bey................................... 1386 

Nasıreddin Mehmed Bey...................... 1398 

Süleyman Bey............................... 1442 

Melik Arslan Bey........................... 1454

Şah Budak Bey (ilk saltanatı).............. 1465 

Şahsuvar Bey............................... 1466 

Şah Budak Bey (ikinci saltanatı)........... 1472

Alaüddevle................................. 1479 

Şahsuvaroğlu Ali Bey....................... 1515