Turgut Reis (1485)-(1565) denizci, asker Osmanlı Devlet Adamı
1485 yılında Anadolu’da Bodrum yakınlarında bugün Turgutreis olarak bilinen Karatoprak köyünde doğdu. 12 yaşında bölgedeki Osmanlı askerleri tarafından mızrak ve ok kullanmaktaki kabiliyetinden dolayı dikkat çekince orduya alındı. Ordu bünyesinde başarılı bir denizci ve topçu haline geldi. Bağlı bulunduğu birlik 1517 yılında Memlûk Sultanlığı seferine katıldı. Kahire’de bulunduğu sırada Sinan Paşa komutasındaki donanmaya katıldı. Deniz topçuluğundaki başarılarıyla dikkat çekmeyi başardı.
Zamanla denizcilikte de gelişme gösterince bir guletin komutasını aldı. Çok sayıda başarılı seferden sonra artık bir hafif kadırganın sahibi ve kaptanı oldu. Bu dönemde Doğu Akdeniz bölgesinde özellikle Venedik Cumhuriyetinin topraklarına ve ticari hatlarına saldırılar düzenledi.
1520 yılında Barbaros Hayreddin Paşa donanmasına katıldı. Turgut Reis, Barbaros Hayreddin Paşa ile dostluğunu ilerletirken rütbesi de yükseldi. 1526 yılında Sicilya’daki Capo Passero kalesini ele geçirdi. 1526-1533 yılları arasında Sicilya Krallığı ile Napoli Krallığında korsanlık yaptı. Bu dönemde Barbaros Hayreddin Paşa ile birlikte Adriyatik kıyılarını yağmaladı. Girit’teki Kandiye’yi ele geçirdi.
Preveze Deniz Muharebesi
Preveze Deniz Muharebesi sırasında Osmanlı donanmasının merkezinde 30 kadırgaya komuta etti. Giambattista Dovizi komutasındaki Papalık Devleti kalyonunu ele geçirerek Dovizi ve mürettebatını esir etti. Bu dönemde Venedik gemileri ve topraklarına saldırılarını arttırdı.
Cerbe valisi
1539 yılında Sinan Paşa, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Kızıldeniz’deki donanmanın komutasına atanınca onun yerine Cerbe valisi olarak atanıdı. Bu dönemde Sicilya, İspanya ve İtalya kıyılarında çeşitli kentlere saldırdı. Gozo, Palasca ve Capraia’yı yağmaladı.
Esaret
Korsika’nın batı sahillerinde gemilerinin bakımını yapmak için mola verdiği sırada Cenevizli komutanlar Giannettino Doria, Giorgio Doria ve Gentile Virginio Orsini tarafından esir edildi. Dört yıl boyunca Ceneviz gemilerinde forsa olarak çalışmak zorunda kaldı. Barbaros Hayreddin Paşa tarafından Cenevo’ya yapılan fidye teklifleri reddedildi. 1544 yılında Toulon’da kışlayan Barbaros dönüş yolunda Cenova açıklarına güçlü bir donanmayla gelerek Turgut Reis’in serbest bırakılması için pazarlık yürüttü. Bizzat Andrea Doria ile görüşen Barbaros 3500 düka altın karşılığında Turgut Reis’in serbest kalmasını sağladı. Özgürlüğüne kavuşan Turgut Reis, Korsika ve Sicilya bölgesindeki Cenova hakimiyetine karşı saldırılara başladı. Malta’daki Malta Şövalyeleri de bu saldırılardan payını aldı.
Osmanlı donanması komutanı
Barbaros’un 1546 yılındaki ölümünden sonra Turgut Reis, Akdeniz’deki Osmanlı donanmasının başına geçti. 1547 yılı Temmuz ayında 23 parça kadırga ile Malta’ya saldırdı. Buradan sonra Sicilya ve Korsika üzerine seferler düzenledi. 1548 yılında Cezayir Beylerbeyi ilan edildi.
1548 yılında çıktığı İtalya seferi sırasında Napoli’ye saldırdı. Bu dönemde Malta’nın kontrolünde olan Trablus’un savunmasının güçlendirilmesi için toplanmış olan 70 bin düka altına el koydu. 1550 yılında Tunus kıyılarını ele geçirdi. Sardinya ve İspanya kıyılarına saldırdı. 1551 yılında İstanbul’a giderek padişahın huzuruna çıktı. Turgut Reis emrine verilen 112 parça kadırga ve 12 bin yeniçeri ile Adriyatik Denizindeki Venedik topraklarına saldırdı.
Aynı yıl Malta’ya çıkarak Birgu ve Senglea kalelerini muhasara altına alsa da bir süre sonra iyi korunun kaleleri alamayacağını anlayarak geri çekildi. 1551 yılı Ağustos ayında Libya’daki Trablus’a saldırdı. 1530 yılından beri Malta Şövalyelerinin denetimindeki şehri ele geçirdi. Başarılarının ardından Kanuni tarafından bölgeye Sancak Beyi olarak atandı.
1552 yılında Kanuni, 2. Henry ile yapmış olduğu ittifak kapsamnıda İtalya’ya gönderilen Osmanlı donanmasının başına Turgut Reis’i getirdi. Sinan Paşa komutasındaki diğer donanmayla buluştu. Papalık Devleti ile Napoli Krallığı denetimindeki topraklara saldıran Osmanlı donanmaları kıyıdaki kentleri yağmaladı. Bunun üzerine harekete geçen Cenova donanmasının başındaki Andrea Doria 5 Ağustos 1552 tarihindeki Ponza Deniz Muharebesi'nde yenildi.
Beylerbeyi
Turgut Reis'in Bodrum'daki heykeli Turgut Reis'in İstanbul Deniz Müzesi'ndeki büstü. Bu zaferin ardından Turgut Reis, Akdeniz Beylerbeyi görevine getirildi. Bu dönemde İtalya, Korsika ve Sicilya kıyıları yağmaladı. Osmanlıların müttefiki olan Fransa için bazı topraklar ele geçirildi. 1554 yılında İstanbul’a geldi, sonrasında Sakız Adasında kış mevsimini geçirdi. Buradan Adriyatik kıyılarına geçerek Ragusa Cumhuriyeti topraklarına saldırdı.
1556 yılında Trablus Paşası ilan edildi. Burada şehrin savunmalarını güçlendirdi. 1558 yılında Piyale Paşa komutasındaki donanmayla birleşerek Cerbe Adasını ele geçiridi. Daha sonra Minorka’ya saldırdı. 1559 yılında Cezayir’e yapılan bir İspanyol saldırısını püskürtürken, Trablus’ta çıkan yerli ayaklanmasını bastırdı. Bu dönemde Trablus’u ele geçirmeye çalışan İspanyol İmparatorluğu kralı 2. Felipe’nin girişimleri Cerbe Deniz Muharebesindeki yenilgiyle son buldu. 1563 yılında Granada açıklarında karaya çıktı, sonra Malaga’ya devam etti.
Ölümü
Kanuni, 1565 yılında Malta Kuşatması için Turgut Reis’e Piyale Paşa birliklerine katılma çağrısı yapınca yaklaşık 1600 askeriyle sefere katıldı. Mayıs ayında adaya çıktı. St. Elmo Kalesi kuşatması sırasında diğer kalelerden açılan top ateşi sonucu ağır yaralandı. Bir hafta sonra 23 Haziran 1565 tarihinde vefat etti.
Kuşatma başarısızlıkla sonuçlandıktan sonra naaşı Kılıç Ali Paşa tarafından Trablus’a götürülür ve orada toprağa verildi.
HABER
Turgut Reis'in torunları buluştu Milliyet 3 Kasım 2013
ÜNLÜ Türk denizci amiral Turgut Reis’in Tunus’ta yaşayan torunlarıyla Muğla’nın Bodrum İlçesi’ne bağlı Turgutreis’te yaşayan torunları 500 yıl sonra bir araya geldi.
Bodrum’da düzenlenen ’2’nci Turgut Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Uluslararası Sempozyumu’ için Tunus’tan gelen Turgut Reis’in torunları, amiralin Türkiye’deki torunlarıyla hasret giderdi. Duygu dolu anlara sahne olan buluşmada gözyaşları sel oldu. 1485 yılında Turgutreis Beldesi’nde doğan, 1565 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın Malta kuşatması sırasında şehit düşen ve mezarı halen Tunus’ta bulunan Amiral Turgut Reis’in orada yaşayan torunlarından 65 yaşındaki Radhi Darghout (Turgut) başkanlığındaki heyet sempozyuma katıldı. Turgutreis’in Tunus’a yaptırdığı kaleler, kütüphaneler, camiler, medreseler ve mezarı ile ilgili bilgiler verdi.
Ardından Turgut Reis’in torunu İzmir Devlet Konservatuarı Sanatçısı Numan Pekdemir ile Amiral Turgut Reis’in doğum yeri Akçaalan Köyü’ne giden Tunuslu torunlar, 102 yaşındaki Haris Tengiz ve kardeşi, 90 yaşındaki İsmihan Pekdemir ile buluştu.
Numan Pekdemir yaklaşık 500 yıl sonra ünlü amiralin Tunus ve Türkiye’deki torunlarının ilk kez bir araya geldiğini belirterek, "Amiral Turgutreis’in Libya’nın Trablusgarp kentindeki mezarını da en kısa sürede ziyaret etmek istiyoruz" dedi.