Osman Kocaoğlu
Buhara Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı

HAKKINDA YAZILANLAR

OSMAN KOCAOĞLU: EN UZUN YAŞAYAN SON CEDİTÇİ (1878-1968)
Timur Kocaoğlu

Bundan 55 yıl önce 90 yaşında aramızdan ayrılan Osman Hoca (Kocaoğlu)’nın yaşamı sürekli savaşımlarla geçti:
1898: 20 yaşında Andicanda Çar Rusya sömürgeciliğine karşı başlayan Dükçi İşan ayaklanmasına katılıyor, kol ve ayakları zincirli olarak Buhara Emirliği'ne veriliyor.
1908: Yaş Buharalılar siyasi örgütünü kuruyor
1909: Bahçesaray (Kırım)'a giderek bir yıl Gaspıralı İsmail Bey'in Cedit okulları eğitimini inceliyor.
1910-1913: Krıım’dan İstanbul'a gelerek, 3 yıl boyunca, başta Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa olmak üzere, İttihat Terakki ve Genç Türklerle yakın ilişkiler kuruyor.
1914-1916: Buhara'da Cedit okulları açıyor, bu okullar Buhara Emirliği tarafından kapatılıyor, yılmıyor yenilerini açıyor
1916: Türkistan'da Çar Rusyası'na karşı Büyük Ayaklanmayı düzenleyenlerden biri oluyor.
1917: Buhara Emiri Alim Han'a Monarşiye geçilerek, halk vekilleri meclisinin kurulmasına izin vermesi için yapılan görüşmelere katılıyor, Emir kabul etmiyor.
1918-1920: Monarşi rejimi için yapılan yürüyüşler Emir tarafından kanlı olarak bastırılınca, başka Ceditçlerle birlikte Taşkent'e kaçıyor
1920: Emir Afghanistan’a kaçtıktan sonra, 2 Eylül 1920'de Buhara Cumhuriyeti kurulunca Maliye Nazırı (bakanı) oluyor, Buhara Cumhuriyeti'nin mali sistemini kuruyor, kağıt para bastırtıyor.
1921: Cumhurbaşkanı olunca 80 kadar Osmanlı Türk subaylarına Buhara Ordusunu kurdurtuyor / Anadolu’daki Kurtuluş Savaşı için Sovyet Rusya aracılığıyla altın yardımı göndertiyor (Moskova bu yardımın %80’ini kendisi alarak, onun %20’sini Ankara Hükümetine veriyor).
Aralık 1921: Duşenbe şehrindeki Bolşevik ordusu garnizonunu kuşatarak Rus generallerini tutukluyor ve onlara Bolşevik ordusunun Buhara Cumhuriyeti topraklarından çıkıp gitmelerini bildiriyor. Savaş çıkıyor. Osman Hoca yaralanarak Duşenbe dağlarına çekiliyor.
1922 ortası: Afganistan'a gelerek Kabil'de İngilizlerden Buhara altınları karşılığında silah ve cephanelikler satın alma görüşmeleri yapıyor. İngilizler Bolşevik Rusya ile anlaştığı için bu istekleri onaylamıyor.
1923: Kabil'de Kokand Hanı Hudayar Han'ın yeğeni Savunma bakanı Seyit Ekrem Han'ın sarayında kaldığı için Moskova casusları onu öldüremiyorlar. Moskova'nın Afganistan kıralı Amanullah Han'a baskıları artınca, İstanbul'a gidiyor. Seyit Ekrem Han kendi kızı olan Hakime’yi (annemi) babamla evlendiriyor.
1923-1937: Bu yıllar arasında İstanbul'da yaşarken Mustafa Çokay ve tarihçi Ahmet Zeki Velidi Togan ile 1925'te toplantı yaparak, İstanbul'da YENİ TÜRKİSTAN, Paris'te YAŞ TÜRKİSTAN dergilerinin yayımlanması üzerinde anlaşıyorlar.
1938: Sovyet baskıları Türkiye hükümeti üzerinde artınca, Osman Hoca Eylül 1938'de TC vatandaşlığından çıkarılarak yurt dışına kovuluyor.
1938-1944: Osman Hoca Varşova (Polonya) ve sonra Tahran (İran)'da Sovyetler Birliğine karşı faaliyetler yürütüyor İkinci Dünya Savaşı sırasında
1944: Türkiye hükümeti 1944'te Osman Hoca'ya yeniden vatandaş yaparak ona Tahran'dayken TC pasaportu veriyor.
 1945-1950: Yeniden Türkiye'ye gelerek Türkistan için mücadelesine devam ediyor.
1950-1957: Pakistan’a giderek orada Türkistanlılar cemiyeti kuruyor, Pamir dağlarına çıkarak Kırgızların başkanı Rahmankulu Han ile birlikte faaliyetler yürütüyor.
1957-1968: Son yıllarını İstanbul ve Ankara'da geçiriyor, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü'nün kuruluşunda yer alıyor.
28 Temmuz 1968: 90 yaşında gözlerini yumuyor.