Nejat Veziroğlu Dünya Hidrojen Enerjisi Konseyi Eski Başkanı akademisyen Prof. Dr. Turhan Nejat Veziroğlu
24 Ocak 1924 tarihinde İstanbul Üsküdar'da doğdu. İlk ve ortaokulu İzmir Karşıyaka’da, liseyi Pertevniyal’de bitirdi. 1,5 yıl İTÜ İnşaat’ta okudu.
Dr. Veziroğlu City and Guild Koleji, Imperial College of Science and Technology ve Londro Üniversitesi’nden sırası ile makine mühendisliği, ileri mühendislik çalışmaları ve ısı transferi konularında uzmanlaştı ve mezun oldu.
Askerlik hizmetini bir takım kamu ajanslarına hizmet sunan ve özel bir şirketi yöneten ordu donatım bölümünde tamamladı.
1962 yılında Miami Üniversitesi Mühendislik Fakülte’sine katıldı. 1965 yılında lisans çalışmaları yöneticisi oldu. Mühendislik ve Mimarlık Okulu’nun ilk doktora programını başlattı. 1971 ile 1975 yılları arasında Makine Mühendisliği Bölüm yöneticiliği yaptı.
1973 yılında Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü’nü (Clean Energy Research Institute) kurarak 1975 ile 1979 yılları arasındaki araştırmalarda dekan yardımcılığı görevini yürüttü.
2004-2007 yılları arasında görevli izine ayrılmış ve İstanbul’da UNIDO-ICHET’i (United Nations Industrial Development Organization – International Centre for Hydrogen Energy Technologies) kurdu.
15 Mayıs 2009 tarihinde Miami Üniversitesi’nde Emeritus Profesör unvanını aldı.
Dr. Veziroğlu 18-20 Mart 1974’te Miami’de ilk büyük hidrojen enerji konferansını (The Hydrogen Economy Miami Energy (THEME) Conference) organize etti. Konferansın açılış konuşmasında hidrojen enerji sistemlerini fosil yakıtların tükeniyor olması ve bu yakıtların kullanımının çevreye verdiği ciddi zararlara kalıcı çözüm olarak önerdi.
BM tarafından danışman olarak atandı. BM'ye bu konuda bir 'merkez ülke' oluşturulmasını, bu ülkenin de Türkiye olmasını kabul ettirdi.
Kısa bir zaman sonra kurulan Uluslararası Hidrojen Enerji İşbirliği’ne (International Association for Hydrogen Energy: IAHE) Dr. Veziroğlu başkan olarak seçildi.
IAHE başkanı olarak 1976 yılında iki yılda bir düzenlenen Dünya Hidrojen Enerji Konferansları’nı (World Hydrogen Energy Conferences: WHECs) ve 2005 yılında yine iki yılda bir düzenlenen Dünya Hidrojen Teknolojileri Kongreleri’ni (World Hydrogen Technologies Conventions: WHTCs) başlattı.
1976 yılında dünya çapındaki hidrojen enerjisi konulu araştırma ve geliştirme sonuçlarının basılması ve paylaşılması için kurucu baş editör olarak International Journal of Hydrogen Energy (IJHE) dergisini basmaya başladı. Sürekli büyüyen dergi daha sonra yılda 48 basım yaptı.
IJHE’yi oluşturuan ve HEPLLC’nin genel yönetim müdürlüğünü yürüten Hydrogen Energy Publications LLC’nin kurucudur.
18 farklı bilimsel organizasyon üyeliği bulunan Dr. Veziroglu British Institution of Mechanical Engineers, American Society of Mechanical Engineers and the American Association for the Advancement of Science tarafından duayen olarak seçildi. Hobileri satranç ve kozmolojidir.
5 Eylül 2024 tarihinde ABD'de vefat etti.
ESERLERİ:
Dr. Veziroğlu 350 civarında makale ve bilimsel rapor yazdı. 160 kitap ve bildiri editörlüğü ve “Solar Hydrogen Energy: The Power to Save the Earth” kitabının ortak yazarlığını yaptı.
Ödülleri:
Dr. Veziroğlu uluslararası birçok ödüle de layık görülmüştür.
1974 yılında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Bilim Ödülü, 1981 yılında Çin Xian Jiaotong Üniversitesi tarafından fahri profesör ünvanı, 1982 yılında S.S.C.B Kurchatov Institute of Atomic Energy tarafından I. V. Kurchatov Madalyası, 1986 yılında Global Energy Society tarafından Energy for Mankind ödülü almış ve 1988 yılında Arjantin Bilim Akademisi’ne (Argentinean Academy of Sciences) seçilmiştir.
2001'de Ukrayna Donetsk Devlet Üniversitesi'nden fahri doktora aldı.
2000 yılında Hidrojen Ekonomisi’ni kurulmasına ve geliştirilmesine yönelik çalışmalarından dolayı Ekonomi alanında Nobel’e aday gösterilmiştir.
HAKKINDA YAZILANLAR
BİLİME ADANMIŞ BİR ÖMRÜN KİTABI Kemal Çiftçi 2 Haziran 2016
Nejat Veziroğlu, Türkiye’nin son yıllarda yetiştirdiği dünya çapındaki isimlerden biri… Tıpkı Oktay Sinanoğlu, Behram Kurşunoğlu, Asım Barut, Necdet Eraslan gibi… Bunların hepsini rahmetle anıyoruz.
İleri yaşına rağmen hala bilimden kopmayan Nejat Veziroğlu, Hidrojen Enerjisi konusunda dünyanın bir numaralı otoritesi. Bilimsel çalışmaları sebebiyle 2000 yılında Nobel’e aday gösterilen T. Nejat Veziroğlu’nun hayatı, eşi Dr. Ayfer Veziroğlu tarafından “Hidrojen Romantiği” adıyla kitaplaştırıldı.
“Hidrojen Enerjisi Ekonomisi” fikrini dünyada ilk kez ortaya atan Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu’nun Türkiye ve dünya tarihinden kesitleri de içeren “belge” niteliğindeki biyografi kitabı, yarım asırdan fazla bir döneme ışık tutuyor.
Prof. Dr. Turhan Nejat Veziroğlu, bir asra yakın hayat ve bilim tecrübesiyle Güney Florida Türk-Amerikan toplumunun kıdemlilerinden. Başta Miami Üniversitesi’nde olmak üzere yaptığı çalışmalarla hidrojen enerjisi konusunda bir dünya otoritesi oldu. Bilime, Türkiye’ye ve yaşadığı topluma önemli katkılarda bulunan ve bulunmaya devam eden bir isim Veziroğlu… Veziroğlu, 1985-1993 yılları arasında çıkardığımız “İnsan ve Kainat” adlı bilim dergisinde de bizim en önemli danışmanlarımızdan ve destekçilerimizden biriydi.
Bütün bir ömrünü bilimsel çalışmalarla geçirdi. Bu çalışmaları yürütürken dünyanın bir ucundan öteki ucuna sürekli yolculuk yaptı. Bir ayağı ABD Miami Üniversitesinde iken, öteki ayağı hep Türkiye’de oldu. Gerçekten de ülkesini ve milletini hiçbir zaman unutmadı. Böyle olduğu için de BM’ye bağlı ilk Hidrojen Enerjisi Merkezi’nin Türkiye’de kurulması için yoğun çalışmalar yaptı ve bu konuda başarılı oldu. Onun gayretleri ve derin ufku sayesinde Birleşmiş Milletler Endüstriyel Kalkınma Örgütü’ne(UNIDO) bağlı Uluslararası Hidrojen Enerjisi Merkezi (ICHET) İstanbul’da kuruldu. Ama ne yazık ki bu kuruma yeterince sahip çıkamadığımız için Nejat Bey Türkiye’den ayrılıp yeniden ABD’ye döndü. CreateSpace adlı bağımsız yayıncılık platformu üzerinden yayınlanan ve Amazon.com’dan ulaşılabilen kitapta, Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu’nun çocukluk yılları, eğitim için 2. Dünya Savaşı yıllarında (1943) Ankara’dan İngiltere’ye gidişi, haftalarca süren ve pek çok ülkeye uğrayarak geçen maceralı yolculuğu, savaş yüzünden yokluklarla ve bombalar altında geçen öğrencilik yılları ilk beş bölümü oluşturuyor.
Kitabın diğer bölümünde ise 60’lı yıllarda ilk evlilik ve ABD’ye gidiş, 73’ten sonra, Nejat Veziroğlu’na “hidrojenin babası” lakabını kazandıracak hidrojen enerjisi ile ilgili bilimsel çalışmalarının temellerini atışı, katıldığı uluslararası konferanslar, bilimsel çalışmaları ve bu fikri yayışı, Türkiye ve dünyadan dönemin önemli liderleri ve iş insanları ile ilişkileri, 1995 yılından sonra Uluslararası Hidrojen Teknolojileri Merkezi (ICHET)’nin kuruluş çabaları, eşi Bengi Hanım’ın vefatı ve 1998’den günümüze, ikinci baharım dediği, Hidrojen Romantiği kitabını kaleme alan eşi Dr. Ayfer Veziroğlu ile evliliği, kızları Lili Ferruh’un doğuşu ve Nobel adaylığına kadar uzanan hikayesi yer alıyor.
Petrolün yerine, temiz enerji türü olan hidrojenin alternatif yakıt olarak kullanılması konusundaki çalışmaları ile tanınan ABD’nin Miami Üniversitesi Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü Kurucusu ve Direktörü Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu, araçlarda kullanılan içten yanmalı motorlar yerine hidrojenin yakıt olarak kullanılacağını/kullanılması gerektiğini yıllar evvel ilk öne süren kişi. Veziroğlu, 1973’te enerji krizi başlayınca, Miami Üniversitesi’nde Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü’nü kurdu.
Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu bundan sonrasını şöyle anlatıyor: “Yeni enerji kaynakları arayacağız, çünkü anlaşıldı ki, petrol, kömür, doğal gaz tükenecek. Enstitünün adının başına ‘temiz enerji’ koydum; çünkü, fosil yakıtların çevreye, şehirlere, insana verdiği zararları biliyorum. Temiz enerji kaynakları bulmamız gerekti. Güneş, rüzgâr, su, nükleer enerji, jeotermal enerji, hiç biri petrol-doğal gaz gibi kullanışlı değil. Hiç birini otomobile koyup, otomobili süremezsin; uçağa koyup, uçağı uçuramazsın. Düşündüm; eğer biz bu yeni enerji kaynaklarından hidrojen üretirsek problemi çözeriz. Çünkü hidrojenin en temiz ve randımanlı yakıt…”
“Biz hidrojen üreteceğiz” diyen ve bunun adını “Hidrojen Ekonomisi” koyan Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu, fikrini yaymak için dünya çapında kongreler yapmaya başladı; Milletlerarası Hidrojen Enerjisi Derneği’ni kurduktan sonra, on bir kişilik ekiplerine, çalışmalarına karşı çıkan petrol şirketleri, “Hidrojen Romantikleri” adını taktı.
Aslında kendisi de bir başarı hikayesi olan Ayfer hanımı bu çalışmasından dolayı tebrik ediyorum ve Nejat Bey’e sağlıklı uzun ömür diliyorum.