Tayyareci Mehmet Ali Kurçer     (1889)-(1961)
asker, gazi

1889 yılında Serez’de doğdu. Baba tarafından Siyavuş (Köprülü Mehmet Paşa’nın damadı) Paşazade Serez Ayn-ül Ayan Büyük İsmail Bey’in üçüncü kuşak torunu anne tarafından Rumeli Beylerbeyi Zihneli Hasan Paşa’nın 3. Kuşak torunudur. 1905 yılında Askeri Rüştiye’de okumak için amcası Trabzon Redif Taburları Kumandanı Hamdi Paşa’nın yanına Trabzon’a gitti. 1907 yılında Hamdi Paşa bir suikastla öldürülünce Üsküp’e giderek eğitimini tamamladı ve Manastır Askeri İdadisinde eğitimine başladı.  31 Mart ayaklanmasını bastırmak için Yıldırım Orduları kuvvetlerine katılarak İstanbul’a gitti.

Olaylar durulduktan sonra eğitim için Manastır’a dönmeyerek İstanbul Mektebi Harbiyesinde zabitlik eğitimine devam etti ve okulu 3.’lükle tamamladı.

Mezun olduktan sonra Arnavut isyanına karşı görev alır. 6 ay boyunca Arnavutluk’un farklı yerlerinde görev yapar, isyan bastırılınca Selanik 1. Avcı Taburu 2. Bölük’te görevlendirilir. Bir buçuk sene eşkıya takibi ile mücadele eder.

Tayyareci Mehmet Ali Kurçer, tayyarecilik henüz Osmanlı’ya gelmeden Selanik’te görev yaparken karargâh yemekhanesinde kâğıttan tayyare yapıp uçurur, komutanlara bilgi verir, tayyarenin önemini anlatır.

1911 yılında Harbiye Bakanı Mahmut Şevket Paşa’nın talimatıyla havacılık komisyonu kurulur ve 1911 Temmuz’unda Süvari Yüzbaşı Fesa ile İstihkâm Teğmen Yusuf Kenan Beyler, uçuş eğitimi için Fransa’daki Bleriot Fabrikası’nın uçuş okuluna gönderilir. 1912 yılında 2 kişilik 2. Kafile Bleriot Fabrikası’nın uçuş okuluna gönderilir.

Tayyareci Mehmet Ali Kurçer, aynı yılın içinde temmuz ayında 3. Kafilede 7 zabit arkadaşıyla beraber İngiltere Bristrol Hava Okulu’na eğitime gönderilir.

Balkan Savaşı’nın çıkmasıyla tayyareci adayları eğitimlerini yarıda keserek yurda dönüp Balkan Savaşı’na katılırlar.

Osmanlı Devleti, Selanik ve Kırklareli’nde ilk hava birliklerini kurar ancak her ikisinde de tayyareciler askeri uçuş imkânı bulamazlar. Tayyareciler Selanik’te tayyareleri yakarak kaçmak zorunda kalırlar, Kırklareli’ndeki tayyareler de Bulgarların eline geçer.

Çatalca muharebesinde rasıt (Tayyarede gözlem yapan, silah kullanan ikinci pilot) olarak görev yapar. Çatalca muharebesinin kazanılmasında tayyarecilerin gözlemleri, bilgi toplamaları kıymetli bir durum oluşturur.

Tayyareci Mehmet Ali Kurçer, Balkan Savaşı’nın ardından Yeşilköy tayyare mektebinde eğitimine devam eder.

Sultan Reşat, tahta çıkışının 5. Yılı kutlamaları kapsamında Bursa’dadır. Sultan Reşat’ın bir tayyare görmek istediğini öğrenen Tayyareci Mehmet Ali Kurçer İstanbul, Yeşilköy’den havalanarak Ocak 1914 tarihinde Bursa’ya ilk kez tayyare indirir. Bursa halkı tayyareye yoğun ilgi gösterir, gazeteler bu olayı bir süre yazarlar.

Bursa’ya tayyare indirdikten 3 ay sonra, Enver Paşa’nın da içinde bulunduğu hükümet kabinesi yoğun bir hükümet bunalımı yaşamaktadır. Enver Paşa, bir gün elleri arkasında Harbiye Nezareti’ndeki makam odasından Beyazıt Meydanı’nı seyrederken yaverine dönüp buraya tayyare indirebilir miyiz diye sorar.

Yaveri de Paşam, buraya İngiliz, Alman tayyareciler inemez, alan çok dar, zor gözüküyor diye cevap verir.

Enver Paşa kararlı bir şekilde buraya tayyare indirebilirsek, gazetelerde gündem değiştirir, hükümet bunalımından kurtuluruz’’ diye yenilemesi üzerine yaveri de bunu yapsa yapsa Tayyareci Mehmet Ali Bey yapar diyerek cevap verir.  

Enver Paşa’nın yaveri, Tayyareci Mehmet Ali Kurçer’in devre arkadaşıdır ve durumu kendisine iletir. Tayyareci Mehmet Ali Kurçer teklifi koşulsuz kabul eder.

14 Nisan 1914 tarihinde REP modeli Tayyaresini, okul müdürü Fesa (Evrensev) Bey’in itirazlarına rağmen Yeşilköy Tayyare Mektebi’nden kaldırır. Beyazıt civarında bir iki tur attıktan sonra tayyaresini Beyazıt Meydanı’na indirir. Bölgedeki halkta korku ve endişe hâkim olur, tayyarenin düştüğü sanılır. Tayyarenin yere indiğini görünce de ahali bölgeye hücum eder, çevre bölgelerden insan akını oluşur, duyan gelir, gazeteciler de bölgeye intikal ederler.

Bir ay boyunca İstanbul basını bu olayı ve detaylarını işler ve hükümet bunalımı atlatılır. Enver Paşa’nın bu projesi ilk Türk devlet manipülasyonu olarak tarih kayıtlarına geçer. 9 ülkeden gazeteci röportaj yapmak için İstanbul’a gelir. Tayyareci Mehmet Ali Kurçer’in ünü dünyaya yayılmaya başlar.

1.Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle Almanya’ya giderek gizlice 4-5 kez Tayyare getirir. Osmanlı tayyarecileri sivil kıyafetli, çeşitli kılıklarda kara yoluyla gizli bir şekilde Almanya’ya gidip tayyareleri uçurarak Edirne’ye getirirler. Tayyareci Mehmet Ali Kurçer Almanya’da pilotaj eğitimi alarak buradan da bröve alır.

Almanya’dan tayyare getirme girişimlerinin birinde uçağı Bulgaristan’a zorunlu iniş yapar. Bulgarlar, Osmanlı Devleti yanında savaşa girince tayyareyi Edirne’ye getirir.

Almanya’dan tayyareler getirdikten sonra Çanakkale Cephesi 1. Tayyare bölüğüne atanır. 1. Dünya Savaşı’nın en çetin muharebelerinden birinin cereyan ettiği Çanakkale’de hava savaşlarında üstün başarılar elde eder.

Savaşın dönüm noktalarından bir tanesi olan 3. Kirte Muharebesi ve Zihindere Savaşı’nın kazanılmasına katkı sağlar. Düşman yığınaklarının nerelere yapıldığını ve taarruz hazırlığı olduğunu doğru bilgilerle karargâha iletir. Hazırlıkların zamanında ve doğru bir şekilde yapılmasına yol açar ve savaşın kazanılmasına katkı sunar.

22 Haziran 1915 tarihinde düşman mevzilerine saldırdığı sırada İngiliz mevzilerinden yoğun ateşe maruz kalır. Peşine takılan Fransız ve İngiliz tayyarecilerle hava savaşına girer. İngiliz tayyareci Yüzbaşı Charles Herbet Colled’in kullandığı tayyarede Binbaşı Rudolph Trower Hogg’un tüfek atışlarıyla elinden yara alır, motora isabet eden kurşunlarla motor durur. İngilizleri düştüğüne inandırarak dikine düşüyormuş gibi yapar yere 500 metre kala tekrar havalanır ve Alibeyköy Çiftliği yakınlarına zorunlu iniş yapar.

İstanbul’da Avusturya Hastanesi’nde tedavi altına alınır. Tedavisini yarıda keserek cepheye gitme isteği hastane personeli tarafından geri çevrilir.

Kut-ul Amare Cephesi’nde İngiliz saldırılarından bunalan ve İngilizlerin havadan ikmalini önleyemeyen Van Der Goltz Paşa tarafından Bağdat Cephesi’ne istenir. Cevdet Paşa, Tayyareci Mehmet Ali Kurçer’i tekrar Çanakkale’de görevlendirmek istemesinden dolayı olumsuz cevap verir. İzin Osmanlı Orduları Genel Kurmay Başkanı Enver Paşa’dan çıkar.

Çanakkale’de 50 saatin üzerinde uçuş yaptığı için 1 yıl kıdem tazminatı alarak yüzbaşı rütbesi verilir.

Kut-ul Amare Savaşı’nın kazanılmasında havacıların katkıları oldukça fazladır. İngiliz tayyare saldırıları önlenir, karşı saldırıya geçilir, İngiliz ikmalleri engellenir, önemli keşifler yapılır.

Vecihi Hürkuş cepheye tayyareci olarak yetiştirilmek için gönderilmiştir. 2 Şubat 1916 günü Vecihi Hürkuş’a ilk uçuşunu yaptırmak amacıyla Tayyareci Mehmet Ali Kurçer seçilir. Ancak tayyare havalandıktan kısa bir süre sonra yere çakılır. Vecihi Hürkuş hafif yaralarla kurtulurken, Tayyareci Mehmet Ali Kurçer ağır yaralanır, komaya girer.

Tedavi görmesi için Almanya’da San Jozef Hastanesi’ne gönderilir. Bir gözü kör olmuş, bir kulağı duyma yetisini yitirmiş bir bacağı da sakat kalmıştır. Bir ameliyatla kör olan gözüne Van Der Goltz Paşa’nın hediye ettiği cam göz takılır. Vefat edinceye kadar Van Der Goltz Paşa’nın hediyesi onunla yaşayacaktır. Tedavisi bittikten sonra İstanbul’da törenle karşılanır ve çeşitli hediyeler verilir, binbaşı rütbesine terfi ettirilir.

1.Dünya Savaş’ı kaybedildikten sonra 1918 yılında İzmir Tayyare istasyonunda Hava Depo Umuru Havaiye (Havacılık refakat subayı) olarak atanır.

İzmir işgal edildikten sonra Yunanlılara esir düşer, bir süre sonra gemiyle diğer subaylarla beraber Anadolu’ya sürülür.

Vücudunun birçok organının çalışmamasından dolayı tayyare kullanamaz ancak Kurtuluş Savaşı’nda arka cephede kurmay olarak katılır. 1920'de Konya 4. Bölük Komutanı olarak atanır.  1920- 22 yıllarında Maltepe Muamelatı Zatiye (personel işleri) makamlarında çalışır.

Emekli olduktan sonra da çalışmayı bırakmaz, yeni cumhuriyetin inşasında görev alır. 1930 yılında emekli olur ve Adana’ya yerleşir. Adana’da emeklilik hayatında fotoğraf stüdyosu açarak fotoğrafçılıkla iştigal olur. Kendi imkanlarıyla bir tayyare yapar. 1934 büyük Adana selinde tayyare sel sularına kapılarak parçalanır.

1940 yılının ortalarında mesleki başarılarından dolayı onurlandırılarak tekrar devlet görevine çağrılarak Diyarbakır Hava Meydanı kurucu müdürlüğü görevine atanır. 

Yaşlılığın iyice ilerlemesi ve vücudundaki sorunlu uzuvların zorlamasıyla tamamen emekliye ayrılır.

Adana’nın Belemedik beldesinde evin ve köyün bir kısmının elektriğini rüzgâr gülleri ile üretir.  

8 Mart 1961 yılında Pozantı’da sessiz sedasız bir şekilde yaşama veda eder. Askeri törenle Adana Asri Mezarlığı Aile Kabristanına defnedilir.

Adana, İstanbul ve Bursa’da ismi caddelere verilir.

2022 yılında torunu Tufan Uğur Kurçer tarafından ‘Tayyareci Mehmet Ali Kurçer’ isimli biyografi romanı yayınlanır.