Biyografi Ara!
Binlerce biyografi keşfedilmeyi bekliyor
Hayrettin Karaca
TEMA Vakfı Kurucu Başkanı
Sayfayı paylaş
İlgili Kategoriler
Hayrettin Karaca
TEMA Vakfı Kurucu Başkanı
'Toprak Dede'
işadamı
1926 yılında Balıkesir'in Bandırma ilçesinde doğdu. Babası Hocazade Halil Efendi, annesi Zehra Hanım'dır. Liseyi bitirdikten sonra ailesinin triko-örme işinin başına geçip, onu ülkenin en başarılı sanayi kuruluşlarından biri haline getirdi. Karaca firması Türkiye'de ihracata öncülük etmiş bir firmadır.
Hayrettin Bey şöyle der: "Ben sanayici olmak istemiyordum. İstediğim edebiyatla ilgilenip kalan zamanımı doğayla iç içe geçirmekti. Fakat o günlerde babamıza karşı çıkmak söz konusu değildi."
Hayrettin Karaca'nın doğa sevgisi gençlik yıllarında başladı. Konforlu evinden ayrılıp, çevre köylere gider ve hasat zamanı köylüye yardım ederdi. "Mısır soyar, harmanda döven kullanır, tarla bekçiliği yapardım; bilabedel."diyerek anılarını dile getirir kendisi.
Ellili yaşlarında, Türkiye'nin ilk özel arboretumunu kurdu. Yurtiçi ve yurtdışında gezdiği her yerden tohumlar topladı, botanik bahçelerini gezdi, bağlantılar kurdu. Bugün Yalova'daki Karaca Arboretum, dünyanın her yerindeki botanikçiler tarafından bilinmektedir. Yılda iki kez yayınlanan Arboretum Magazin'i bilimadamlarının araştırma ve görüşlerinin yayınlandığı bir forumdur. 14.000 türü barındıran arboretum aynı zamanda ülkenin tehlikedeki türleri için bir gen koruma merkezidir. Hanoover Üniversitesi'nden Ekoloji profesörü Franz H. Meyer Hayrettin Karaca'dan "Şimdiye kadar hiç böylesine kişisel çıkar gütmeden, kendini insanlığın yararına çalışmaya adamış birine rastlamadım."diye bahsediyor.
Hayrettin Karaca yurt içindeki gezilerinde Türkiye'nin anıtsal ağaçlarının fotoğraflarını çekti, onların korunması yönünde çalışmalar başlattı ve yetkilileri habitat ve biyolojik çeşitliliğin karşı karşıya bulunduğu tehlikelere karşı uyardı. Bu geziler sırasında Türkiye'de insan etkisinden kaynaklanan hızlı bir çölleşme tehdidinin de farkına vardı. Bitki türlerinin yok olduğunu gördü, harap olmuş meralara, kuruyan şelalelere, yangınlar yüzünden veya tarla açmak üzere köylüler tarafından kesilmiş ormanlara rastladı.
Gözlemlediği felaket karşısında sessiz kalamayacağını hisseden bu kendi kendini yetiştirmiş botanist, 70 yaşında yeni bir meslek edindi; Türkiye'deki çevre çalışmalarının liderliğini üstlendi. Sanayici arkadaşı Nihat Gökyiğit'le birlikte 1992 yılında TEMA'yı, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı'nı kurdu.
O zamanlar çevresel konular Türkiye için birinci derecede önem taşımıyordu, daha çok zengin ülkelerin tartışmalarına konu olabilecek, onların ekonomik gündeminde yer alabilecek bir lüks olarak algılanıyorlardı. Çevresel bozulmanın sosyo-ekonomik bedelinin farkında olan bilimadamları ve uzmanlar yok değildi elbette. Fakat Hayrettin Karaca konuya el atana kadar bunlar sessiz bir azınlıktılar. Hayrettin Bey bu konuları açıklamak için bir kez kürsüye çıktı, bir daha da inmedi. Yapılan uluslararası bir araştırmanın sonuçlarına göre Türkler arasında çevresel konulara duyulan ilgi TEMA'nın kurulduğundan bu güne %12'den %51'e yükselmiş bulunuyor.
İster bir köy kahvesinde 5-6 kişi, isterse akademisyenler ve hükümet görevlilerinden oluşan bir bilimsel konferans olsun, dinleyici kitlesi ve sayısı ne olursa olursun Hayrettin Bey konuşmaktan ve çevre bilincinin oluşması için çalışmaktan vazgeçmedi.
Avrupa Parlamentosu'nun çevreci üyelerinden olan Hollanda'lı Doeke Eisma, vakfın Türkiye'deki kırsal kalkınma projelerinden birkaçını gördükten sonra TEMA'ya üye oldu. Hollanda gazetelerine gönderdiği bir yazısında şöyle der: "İnsanlar onunla tanışmak ve konuşmasını dinlemek için yollara dökülüyor. Çiftçilerin karşısındaki mütevazi tavrı, Gandi'nin haline benziyor. O da Gandi gibi hizmet ettiği dava uğruna kendi kişiliğini adeta silmiş."
Hayrettin Karaca sınırsız gelişme ve artan üretim ve tüketimin etkili çevresel korumayla birlikte var olamayacağına inanmaktadır. Çevre konusundaki çalışmalarından dolayı, Hayrettin Karaca'nın 5 Türk üniversitesinden almış olduğu fahri doktorluk ünvanı bulunuyor. Ödülleri: UNEP "Global 500 Roll of Honor", Uluslararası Olimpiyat Komitesi Çevre Ödülü, Lions Club "Melvin Jones Ödülü", Çevre Bakanlığı "En Büyük Hizmet Ödülü", Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülü, ve diğerleri Hayrettin Karaca pekçok bilimsel topluluğun üyesi olmanın yanı sıra Uluslararası Dendroloji Topluluğu'nun da başkan yardımcılığını yaptı.
20 Ocak 2020 tarihinde vefat etti.
HAKKINDA YAZILANLAR
Türkiye'de Hayrettin Karaca adı, doğa ve çevreyi korumayla eş anlamlıdır. Worldwatch Enstitüsü Başkanı Lester Brown "Eğer günün birinde bir çevre azizi olacaksa, bu sıfatı alacak ilk kişi Hayrettin Karaca olacaktır" demektedir.
HABER
Karaca’ya büyük ödül
28 Eylül 2012
TEMA Vakfı kurucusu Hayrettin Karaca, “alternatif Nobel” olarak da bilinen Doğru Yaşam Ödülleri’nde bu yıl çevre dalında büyük ödüle layık görüldü. Barış dalındaki ödül ABD’ye, insan hakları dalındaki ödül ise Afganistan’a gitti. Karaca, jürinin ifadesiyle, “ömrü boyunca yılmadan doğal hayatımızın korunması ve idaresini savunduğu ve desteklediği, etkili çevre aktivizmini başarılı girişimcilikle birleştirdiği için” onur ödülüne layık görüldü.
Şiddet içermeyen devrim tekniklerinin geliştirilmesi ve yayılmasıyla uğraşan ABD’li Gene Sharp, insan hakları aktivisti Afgan doktor Sima Samar ve İngiltere merkezli sivil toplum kuruluşunu Silah Ticaretine Karşı Kampanya'nın da 195.000 dolarlık nakit ödülü paylaşacakları belirtildi.
İlk kez 1980 yılında İsveç asıllı Alman hayırsever Jakob von Uexkull tarafından başlatılan Doğru Yaşam Ödülleri, Uexkull’un “Nobel komitesinin göz ardı ettiğine inanılan” kişilere veriliyor. Ödül töreni gerçek Nobellerden üç gün önce, 7 Aralık'ta İsveç Parlamentosu'nda düzenlenecek.
ÖDÜLLER BARIŞ VE İNSAN HAKLARINA
Ödül jürisinin yaptığı açıklamada Sharp’ın barışçıl protestolarla ilgili araştırmalarının binlerce kişiye ilham verdiği ve İran, Myanmar ve Mısır’da sosyal hareketleri etkilediği belirtildi. Sharp’ın “şiddet içermeyen direniş stratejileri geliştirdiği ve çatışma bölgelerinde bunların uygulanmasını desteklediği” ifade edildi.
Jürinin “yoksulların doktoru” diye nitelendirdiği Samar ise ülkesinde insan haklarının yerleşmesi adına gösterdiği “uzun süreli ve cesur bağlılık” nedeniyle ödüle layık görüldü. Samar, Şüheda Vakfı ve Şüheda Kliniği aracılığıyla Afganistan’da yüzlerce okulun ve özellikle kadınlar ve çocuklar için onlarca sağlık kliniğinin açılmasına katlıda bulundu.
Silah Ticaretine Karşı Kampanya ise küresel silah ticaretine karşı kamuoyunda bilinç yükseltme çalışmalarıyla biliniyor.
HABER
Karaca: İnsanların tüketerek değil, paylaşarak mutlu olacakları bir dünyaya ihtiyaç var
ntv 26 Mart 2013
TEMA Vakfı Onursal Başkanı Hayrettin Karaca, insanların tüketerek değil, paylaşarak mutlu olacakları bir dünyaya ihtiyaç olduğunu belirterek, ''Ben ihtiyacım olmadan tüketmiyorum. Üzerime giydiğim pantolon, 30 yıllık'' dedi.
Türkiye Erozyonla Mücadele ve Ağaçlandırma (TEMA) Vakfı Onursal Başkanı Hayrettin Karaca, Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Bursa İl Koordinatörlüğü tarafından Bursa Ticaret ve Sanayi Odası'nda (BTSO) düzenlenen ''Takım Çalışması ve Kişisel Gelişim'' konulu toplantıda yaptığı konuşmada, kırkın üzerinde ödül aldığını belirtti.
''Ben Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma ödülünü aldım'' diyen Karaca, şöyle konuştu:
''Bundan daha büyük ödül olacağını zannetmiyorum. Ben o ödülün bana verdiği görevleri yapmak zorundayım. Demek ki yaşanabilir bir dünya oluşturmak için çalışmalıyım. Gücümün yettiği kadar çalışmaya devam ediyorum. İnsanların tüketerek değil, paylaşarak mutlu olacakları bir dünyaya ihtiyaç var. Ben ihtiyacım olmadan tüketmiyorum. Üzerime giydiğim pantolon, 30 yıllık. Biz Atatürk'ün gösterdiği yolda gitmek zorundayız. 'Vatan toprağı kutsaldır, kaderine terk edilemez' diyor. TEMA olarak işte bunun icabı neyse onu yapmak zorundayız. TEMA bir dünya kurtuluş hareketidir.''
VEFAT-HABER
Toprak Dede vefat etti
20 Ocak 2020
TEMA Vakfı'nın kurucusu Hayrettin Karaca, 97 yaşında hayatını kaybetti. Karaca, yaptığı çalışmalar nedeniyle "Toprak Dede" diye biliniyordu.
TEMA Vakfı Kurucu Başkanı
'Toprak Dede'
işadamı
1926 yılında Balıkesir'in Bandırma ilçesinde doğdu. Babası Hocazade Halil Efendi, annesi Zehra Hanım'dır. Liseyi bitirdikten sonra ailesinin triko-örme işinin başına geçip, onu ülkenin en başarılı sanayi kuruluşlarından biri haline getirdi. Karaca firması Türkiye'de ihracata öncülük etmiş bir firmadır.
Hayrettin Bey şöyle der: "Ben sanayici olmak istemiyordum. İstediğim edebiyatla ilgilenip kalan zamanımı doğayla iç içe geçirmekti. Fakat o günlerde babamıza karşı çıkmak söz konusu değildi."
Hayrettin Karaca'nın doğa sevgisi gençlik yıllarında başladı. Konforlu evinden ayrılıp, çevre köylere gider ve hasat zamanı köylüye yardım ederdi. "Mısır soyar, harmanda döven kullanır, tarla bekçiliği yapardım; bilabedel."diyerek anılarını dile getirir kendisi.
Ellili yaşlarında, Türkiye'nin ilk özel arboretumunu kurdu. Yurtiçi ve yurtdışında gezdiği her yerden tohumlar topladı, botanik bahçelerini gezdi, bağlantılar kurdu. Bugün Yalova'daki Karaca Arboretum, dünyanın her yerindeki botanikçiler tarafından bilinmektedir. Yılda iki kez yayınlanan Arboretum Magazin'i bilimadamlarının araştırma ve görüşlerinin yayınlandığı bir forumdur. 14.000 türü barındıran arboretum aynı zamanda ülkenin tehlikedeki türleri için bir gen koruma merkezidir. Hanoover Üniversitesi'nden Ekoloji profesörü Franz H. Meyer Hayrettin Karaca'dan "Şimdiye kadar hiç böylesine kişisel çıkar gütmeden, kendini insanlığın yararına çalışmaya adamış birine rastlamadım."diye bahsediyor.
Hayrettin Karaca yurt içindeki gezilerinde Türkiye'nin anıtsal ağaçlarının fotoğraflarını çekti, onların korunması yönünde çalışmalar başlattı ve yetkilileri habitat ve biyolojik çeşitliliğin karşı karşıya bulunduğu tehlikelere karşı uyardı. Bu geziler sırasında Türkiye'de insan etkisinden kaynaklanan hızlı bir çölleşme tehdidinin de farkına vardı. Bitki türlerinin yok olduğunu gördü, harap olmuş meralara, kuruyan şelalelere, yangınlar yüzünden veya tarla açmak üzere köylüler tarafından kesilmiş ormanlara rastladı.
Gözlemlediği felaket karşısında sessiz kalamayacağını hisseden bu kendi kendini yetiştirmiş botanist, 70 yaşında yeni bir meslek edindi; Türkiye'deki çevre çalışmalarının liderliğini üstlendi. Sanayici arkadaşı Nihat Gökyiğit'le birlikte 1992 yılında TEMA'yı, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı'nı kurdu.
O zamanlar çevresel konular Türkiye için birinci derecede önem taşımıyordu, daha çok zengin ülkelerin tartışmalarına konu olabilecek, onların ekonomik gündeminde yer alabilecek bir lüks olarak algılanıyorlardı. Çevresel bozulmanın sosyo-ekonomik bedelinin farkında olan bilimadamları ve uzmanlar yok değildi elbette. Fakat Hayrettin Karaca konuya el atana kadar bunlar sessiz bir azınlıktılar. Hayrettin Bey bu konuları açıklamak için bir kez kürsüye çıktı, bir daha da inmedi. Yapılan uluslararası bir araştırmanın sonuçlarına göre Türkler arasında çevresel konulara duyulan ilgi TEMA'nın kurulduğundan bu güne %12'den %51'e yükselmiş bulunuyor.
İster bir köy kahvesinde 5-6 kişi, isterse akademisyenler ve hükümet görevlilerinden oluşan bir bilimsel konferans olsun, dinleyici kitlesi ve sayısı ne olursa olursun Hayrettin Bey konuşmaktan ve çevre bilincinin oluşması için çalışmaktan vazgeçmedi.
Avrupa Parlamentosu'nun çevreci üyelerinden olan Hollanda'lı Doeke Eisma, vakfın Türkiye'deki kırsal kalkınma projelerinden birkaçını gördükten sonra TEMA'ya üye oldu. Hollanda gazetelerine gönderdiği bir yazısında şöyle der: "İnsanlar onunla tanışmak ve konuşmasını dinlemek için yollara dökülüyor. Çiftçilerin karşısındaki mütevazi tavrı, Gandi'nin haline benziyor. O da Gandi gibi hizmet ettiği dava uğruna kendi kişiliğini adeta silmiş."
Hayrettin Karaca sınırsız gelişme ve artan üretim ve tüketimin etkili çevresel korumayla birlikte var olamayacağına inanmaktadır. Çevre konusundaki çalışmalarından dolayı, Hayrettin Karaca'nın 5 Türk üniversitesinden almış olduğu fahri doktorluk ünvanı bulunuyor. Ödülleri: UNEP "Global 500 Roll of Honor", Uluslararası Olimpiyat Komitesi Çevre Ödülü, Lions Club "Melvin Jones Ödülü", Çevre Bakanlığı "En Büyük Hizmet Ödülü", Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülü, ve diğerleri Hayrettin Karaca pekçok bilimsel topluluğun üyesi olmanın yanı sıra Uluslararası Dendroloji Topluluğu'nun da başkan yardımcılığını yaptı.
20 Ocak 2020 tarihinde vefat etti.
HAKKINDA YAZILANLAR
Türkiye'de Hayrettin Karaca adı, doğa ve çevreyi korumayla eş anlamlıdır. Worldwatch Enstitüsü Başkanı Lester Brown "Eğer günün birinde bir çevre azizi olacaksa, bu sıfatı alacak ilk kişi Hayrettin Karaca olacaktır" demektedir.
HABER
Karaca’ya büyük ödül
28 Eylül 2012
TEMA Vakfı kurucusu Hayrettin Karaca, “alternatif Nobel” olarak da bilinen Doğru Yaşam Ödülleri’nde bu yıl çevre dalında büyük ödüle layık görüldü. Barış dalındaki ödül ABD’ye, insan hakları dalındaki ödül ise Afganistan’a gitti. Karaca, jürinin ifadesiyle, “ömrü boyunca yılmadan doğal hayatımızın korunması ve idaresini savunduğu ve desteklediği, etkili çevre aktivizmini başarılı girişimcilikle birleştirdiği için” onur ödülüne layık görüldü.
Şiddet içermeyen devrim tekniklerinin geliştirilmesi ve yayılmasıyla uğraşan ABD’li Gene Sharp, insan hakları aktivisti Afgan doktor Sima Samar ve İngiltere merkezli sivil toplum kuruluşunu Silah Ticaretine Karşı Kampanya'nın da 195.000 dolarlık nakit ödülü paylaşacakları belirtildi.
İlk kez 1980 yılında İsveç asıllı Alman hayırsever Jakob von Uexkull tarafından başlatılan Doğru Yaşam Ödülleri, Uexkull’un “Nobel komitesinin göz ardı ettiğine inanılan” kişilere veriliyor. Ödül töreni gerçek Nobellerden üç gün önce, 7 Aralık'ta İsveç Parlamentosu'nda düzenlenecek.
ÖDÜLLER BARIŞ VE İNSAN HAKLARINA
Ödül jürisinin yaptığı açıklamada Sharp’ın barışçıl protestolarla ilgili araştırmalarının binlerce kişiye ilham verdiği ve İran, Myanmar ve Mısır’da sosyal hareketleri etkilediği belirtildi. Sharp’ın “şiddet içermeyen direniş stratejileri geliştirdiği ve çatışma bölgelerinde bunların uygulanmasını desteklediği” ifade edildi.
Jürinin “yoksulların doktoru” diye nitelendirdiği Samar ise ülkesinde insan haklarının yerleşmesi adına gösterdiği “uzun süreli ve cesur bağlılık” nedeniyle ödüle layık görüldü. Samar, Şüheda Vakfı ve Şüheda Kliniği aracılığıyla Afganistan’da yüzlerce okulun ve özellikle kadınlar ve çocuklar için onlarca sağlık kliniğinin açılmasına katlıda bulundu.
Silah Ticaretine Karşı Kampanya ise küresel silah ticaretine karşı kamuoyunda bilinç yükseltme çalışmalarıyla biliniyor.
HABER
Karaca: İnsanların tüketerek değil, paylaşarak mutlu olacakları bir dünyaya ihtiyaç var
ntv 26 Mart 2013
TEMA Vakfı Onursal Başkanı Hayrettin Karaca, insanların tüketerek değil, paylaşarak mutlu olacakları bir dünyaya ihtiyaç olduğunu belirterek, ''Ben ihtiyacım olmadan tüketmiyorum. Üzerime giydiğim pantolon, 30 yıllık'' dedi.
Türkiye Erozyonla Mücadele ve Ağaçlandırma (TEMA) Vakfı Onursal Başkanı Hayrettin Karaca, Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Bursa İl Koordinatörlüğü tarafından Bursa Ticaret ve Sanayi Odası'nda (BTSO) düzenlenen ''Takım Çalışması ve Kişisel Gelişim'' konulu toplantıda yaptığı konuşmada, kırkın üzerinde ödül aldığını belirtti.
''Ben Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma ödülünü aldım'' diyen Karaca, şöyle konuştu:
''Bundan daha büyük ödül olacağını zannetmiyorum. Ben o ödülün bana verdiği görevleri yapmak zorundayım. Demek ki yaşanabilir bir dünya oluşturmak için çalışmalıyım. Gücümün yettiği kadar çalışmaya devam ediyorum. İnsanların tüketerek değil, paylaşarak mutlu olacakları bir dünyaya ihtiyaç var. Ben ihtiyacım olmadan tüketmiyorum. Üzerime giydiğim pantolon, 30 yıllık. Biz Atatürk'ün gösterdiği yolda gitmek zorundayız. 'Vatan toprağı kutsaldır, kaderine terk edilemez' diyor. TEMA olarak işte bunun icabı neyse onu yapmak zorundayız. TEMA bir dünya kurtuluş hareketidir.''
VEFAT-HABER
Toprak Dede vefat etti
20 Ocak 2020
TEMA Vakfı'nın kurucusu Hayrettin Karaca, 97 yaşında hayatını kaybetti. Karaca, yaptığı çalışmalar nedeniyle "Toprak Dede" diye biliniyordu.