Haydar Bammat(1890)-(1965) Kafkas Yurtseveri, devlet adamı, diplomat ve yazar
1890 yılında Dağıstan’ın Temirhan-Şura (Buynak) yöresinde bir Kumuk ailesinin çocuğu olarak doğdu. İslami öğrenim gördü ve Stavropol Lisesinde okudu. Hukuk öğrenimi gördüğü Petersburg Üniversitesi’nden 1912 yılında mezun oldu. Bazı memuriyetlerde ve Çar'ın Kafkasya Naibi’nin maiyet memurluğunda bulundu. Öğrencilik yıllarından başlayarak ulusal sorunlarla ilgilenmeye başladı.
1917 devriminden sonra Kafkasya’da başlayan devletleşme ve bağımsızlık hareketi içerisinde aktif rol aldı. Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin bağımsızlık deklarasyonunun yayınlanmasından sonra hükümette Dışişleri Bakanlığı’na getirildi (1918). Kuzey Kafkasya delegasyonunun üyesi olarak Osmanlı delegesi Rauf Orbay'la ve onun aracılığıyla Türkiye’deki Kafkas örgütleri ve onların liderleriyle görüşmeler yaptı.
Osmanlı Devleti’nin Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'ni tanıyarak onunla bir dostluk anlaşması imzalaması ve daha sonra da askeri yardımda bulunmasında etken oldu. Paris Barış Konferansında Kuzey Kafkasya'yı temsil ve tanıtmak gayesiyle gönderilen delegasyonun da başkanlığını yaptı.
Kuzey Kafkasya'nın Bolşevik Rusya tarafından bütünüyle işgalinden sonra yurdunu terk etmek zorunda kaldı (1921). Önce Türkiye'ye sonra da Fransa'ya giderek anayurdunun bağımsızlığı için çalışmalarını sürdürdü. 1925 yılında Afganistan kralı Nadir Şah'ın ricasıyla bu devletin vatandaşlığına geçti ve Afganistan'ın İsviçre Temsilcisi oldu.
1934-1939 yıllarında Paris'de "Kavkaz" (Le Caucase-Kafkasya) ve "Zarya Kavkaza" (L'Aurore du CaucaseKafkasya Şafağı) dergilerini yayınladı. Rusça, Fransızca ve Türkçe dahil yedi dilde yayınlanan bu dergilerde Kafkasya, Kafkas diasporası, Kafkasya politikası ve dünya politikası ile ilgili çok sayıda makaleleri vardır. 1939'da Berlin'de "L'İndependance Caucasienne" (Fransızca, Kafkasya’nın Bağımsızlığı) dergisini de birkaç sayı yayınlamıştır. Bunun dışında Berlin ve Londra’da Almanca ve İngilizce yayınladığı almanaklar da bulunmaktadır. İslam kültürüyle ilgili bazı kitap ve yazılarında "George Rivoire" takma adını kullanmıştır.
31 Mart 1965 tarihinde vefat etti. Paris'deki Bobigny İslam mezarlığında yatmaktadır.
ESERLERİ:
Bazı eserleri: "Le probleme du Caucase" (Kafkasya Sorunu, Fransızca, Lausanne 1919), "The Caucasus Problem" (Aynı eserin İngilizcesi, Berne 1919), "Le Caucase et la revolution russe" (Kafkasya ve Rus Devrimi, Paris 1929), "La Position de la Turquie" (Türkiye'nin Durumu, Montreux’de çıkan "Le Mois Suisse" in 52. sayısında (S. 3-51) yayınlanmıştır, Temmuz 1943), "Visages de l'Islam" (Payot yayınevi tarafından Lausanne (1946) ve Paris'de (1959) iki kez başılmıştır), "Mecali-el İslam" (Visages de l'Islam adlı eserin Adil Zuayter tarafından yapılmış Arapça çevirisidir, Kahire 1956), "İslamiyetin Manevi ve Kültürel Değerleri" (Aynı eserin Bahadır Dülger tarafından yapılmış Türkçe çevrisi, İstanbul 1963), "Apport des musulmans a la civilisation" (Müslümanların Uygarlığa Katkıları, Cenevre 1962), "Muslim Contribution to civilization" (Aynı eserin İngilizcesi, Cenevre 1962), "Der Beitrag des İslams zum Kulturgut der Menscheit" (Aynı eserin Almancası, Cenevre 1962), "Davr-el muslimin fi bina'el-medeniyyet-el Gharbiyye" (Aynı eserin Arapçası, Cenevre 1962), "Garp Medeniyetinin Kuruluşunda Müslümanların rolü" (Aynı eserin Avni İlhanDr. A.M. Ömeri tarafından yapılmış Türkçe çevirisi, İstanbul 1966), "Le Caucase du Nord" (Kuzey Kafkasya, Academie Diplomatique Internationale tarafından yayımlanan Dictionnaire Diplomatique adlı eserde, Paris)...