Genç Osman
halk kahramanı, asker

GENÇ OSMAN DESTANI

Sultan Dördüncü Murad’ın Bağdat Seferine katılan Genç Osman adlı delikanlı ile ilgili menkıbe. Olay 17. yüzyılın yeniçeri âşıklarından Kayıkçı Kul Mustafa’nın destanıyla da bestelenerek günümüze kadar gelmiştir. Günümüze farklı manzum metinler halinde gelen menkıbenin konusu şu şekildedir:

İran şahı, Dicle Nehrini geçip Bağdat’ı fetheylemiş, Ehl-i sünnet Müslümanlarına şiddetli eziyetler ve mübârek makamlara karşı hürmetsizlik etmektedir. Haber Sultan Murâd Hana ulaştığında Pâdişah’ın canı sıkılmış, harp dîvânını toplamış ve Bağdat’a sefer için ordunun hazır olmasını dilemiş. Sultan yeniçeri ve sipahilerden başka gönüllülerin de sefere gelmesini istemiş ve bu hususta şöyle buyurmuş:

Ayrıca ulaklar salın her yere
Gönüllüler dahi gelsin sefere

Gönüllü olanlar bıyık burmalı
Öyle ki, üstünde tarak durmalı

Bıyıksız gençlerle Bağdad iline
Varamam... Buyruğum böyle biline

Pâdişahın bu fermânına rağmen gönlü cihad ateşiyle yanan, 18 yaşında, üç aylık evli Genç Osman kendini nefer olarak yazdırmayı başarır. Fakat bu haber pâdişahın kulağına gider. Murâd Han; “O söz dinlemezden hesap sorayım!” diyerek otağı hümâyûna çağırtır. Osman’ı gören bütün vezirler ve beyler pâdişâhın onu cezalandıracağını düşünerek: “Eyvah bu tüysüz yiğide yazık olacak!” dediler:

Osman otağ içre el-pençe dîvân
Gök gibi gürledi Sultan Murâd Hân
Bre bilmez misin eyledik fermân
Şol Bağdad üstüne gider olanda

Gönüllü olanlar bıyık burmalı
Öyle ki üstünde tarak durmalı
Bir pençe vuruşta kalkan kırmalı
Düşman üzere hamle eder olanda

Osman kaşla göz arasında cebinden çıkardığı demir tarağı üst dudağına vurdu. Demir tarak körpe dudağa saplanıp titredi ve durdu. Tarağın dişlerinin dibinden kan damlaları dökülürken, elleri göbeğinin üzerinde göğsü kabarık, başı dik olduğu halde şöyle dedi:

Gündüz gece gönlü ayık sultanım
Bin Bağdad şehrine lâyık sultanım
İşte tarak işte bıyık sultanım
Ölürüm ben, size keder olanda.

Murâd Han fevkalâde memnun. Osman’ı duâlarla taltif ettikten sonra Bağdad’a ilerleyen öncülere serdar eyledi.

Genç Osman bundan sonra kırk gün Bağdat muhasarasında cansiperâne çarpıştı. Kırkıncı gün Osmanlı sancağını surlara dikti. Bu sırada kolları ve bir rivayete göre de başı kesilmesine rağmen savaşmaya devam etti. Neticede Bağdat’ın kesin olarak elde edilmesinden sonra vasiyetini yaparak toprağa uzandı:

Sözümü iletin ol Murâd Hana
Din ve devlet için boyandım kana
Akşam, sabah her an yolumu gözler
Bir tâze gelinle bir garip ana

Anam gözlemesin artık yolumu
İncitmesin benim körpe dulumu
Ak sütünü helâl etsin oğluna
Böylesine arz eyleyin halımı