Gazi Giray Han 2
Kırım Hanı

Devlet Giray’ın oğludur. Mehmed Giray’ın hanlığı zamanında Özdemiroğlu Osman Paşa kuvvetleri safında İran seferine katıldı ve büyük yararlıklar gösterdi. Bu seferde İranlılara esir düştü ise de bir yolunu bularak kaçmaya muvaffak oldu. İstanbul’a geldiği sırada biraderi İslam Giray’ın vefatı vuku buldu. Kırım Hanlığına tayin edilerek memleketine gönderildi (1588).

Kırım hanı olarak ülkesine dönen Gazi Giray, kardeşi Fetih Giray’ı Kalgaylık ve diğer kardeşi Adil Giray’ın oğlu Baht Giray’ı Nureddînlik makâmına getirdi. Gazi Giray, 1593 ve 1594 yıllarında davet üzerine iki defa Avusturya Seferine katıldı. Lehistan içlerinden geçerek süratle orduya yetişen Gazi Giray, bu iki seferde de mühim yararlıklarda bulundu. 1596 Eğri Sefer-i Hümayununda ise kendisi Eflak’ta kalarak kardeşi Kalgay Fetih Giray’ı büyük bir kuvvetle yardıma gönderdi.

Eğri muharebesinde büyük hizmeti görülen Fetih Giray, Veziriazam Cağalazade Sinan Paşanın tavsiyesiyle Kırım hanlığına tayin edildi. Ancak Gazi Giray Han bu tayine usulsüz olduğu gerekçesiyle karşı çıktı ve Kefe’ye geldi. Bu arada Tatarların ileri gelenleri de Gazi Giray’dan memnun olduklarını belirterek yerinde kalmasını istediler. Nihâyet Cağalazade Sinan Paşanın yerine geçen Veziriazam İbrahim Paşa, Gazi Giray’ı tekrar Kırım Hanlığına tayin ettirdi (1597).

Gazi Giray bu ikinci hanlığında birincide olduğu gibi devlete bağlılığı ve tebeası üzerindeki sevgi ve otoritesi ile memleketi iyi idare etti. Savaşlara katıldı ve büyük hizmetlerde bulundu. Vakarlı ve ciddi bir zat olan Gazi Giray’la temas edenler, kendisinin ilim ve fazîletini övmektedirler. Şairliği de meşhur olup, Türkçe, Farsça ve Arapça şiirler yazdı. Memleket müdafaası için yıllarca serhatlerde kalan ve düşmanla çarpışan Gazi Giray’a bu hizmetlerine karşılık olarak Silistre sancağı dirlik olarak verildi. Ayrıca otuz bin altın cep harçlığı ihsan olundu.

1608 Martında taundan vefat eden Gâzi Giray, Bahçesaray’da babasının yanına defnedildi. Hanlığı 20 seneden fazladır. Gazi Giray’ın Avusturya Seferi esnasında kendi el yazısıyla padişaha takdim edilmek üzere Hoca Sadeddin Efendiye göndermiş olduğu 1698 târihli bir gazelinin ilk ve son beyitleri: 

Biz mücâhid kulunuz terk ederiz cân ü seri
Pâdişâhım ne diyem, sonra duyarsın haberi 

.......

Azmeder oldu gazâyı, sefere Sultânım
Kıl ana hayr-ı duâ, ol da kulundur iş eri