Ebubekir Hazim Tepeyran

bürokrat, yazar

Sayfayı paylaş

İlgili Kategoriler

Ebubekir Hazim Tepeyran
bürokrat, vali, belediye başkanı, yazar

1864 yılında doğdu. Niğdeli Bekirbeyzade Hasan Efendi'nin oğludur. Niğde Rüştiyesini bitirdi. Özel derslerle Arapça, Farsça, Fransızca öğrendi. Musul, Manastır, Bağdat'ta valilik yapı. Meşrutiyet’in ilanından sonra Sivas ve Ankara valilikleri, İstanbul Şehreminliği, Bursa valiliği görevlerinde bulundu. Mütareke döneminde iki kez Dahiliye Nazırlığı (İçişleri Bakanlığı) yaptı. Bu görevdeyken Kuvayı Milliye'ye yardım ettiği gerekçesiyle işgal ordusu tarafından kurulan Harp Divanı’nda yargılandı. Mahkeme tarafından idama mahkum edildi, idamdan son anda kurtuldu. Cezası kürek mahkumiyetine çevrildi (1920).

Tevfik Paşa'nın sadrazamlığı döneminde askeri temyiz kararı bozunca, gizlice Anadolu'ya geçti. Ankara hükümeti tarafından Sivas ve Trabzon valiliklerine getirildi. Cumhuriyet döneminde üç kez Niğde milletvekili seçildi.

1947 yılında vefat etti. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi.

AİLE

Yazar Oktay Akbal'ın dedesidir.

ESERLERİ:

Türkçe, Fransızca şiir, anı, öykü kitapları yayınladı. Tek romanı Küçük Paşa (1910) Türk yazınında önemli bir yer edinmiştir. Nabizade Nazım'ın Karabibik romanından sonra köyü ve köylüyü yazınımıza sokan ikinci romancıdır.

Anılarını da yazmıştır.

ESER-AYRINTI

1.Hatıralar
Ebubekir Hazim Tepeyran
Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.

... Tepeyran, yarım yüzyıl süren devlet adamlığı süresince gözlemlerini birer öykü niteliğinde anlatmasını bildiği için anıları kişisel olmaktan çıkıp bir çeşit yaşam romanı niteliğini kazanmıştır. Niğde'de başlayıp Osmanlı İmparatorluğu'nun Hicaz, Bağdat, Beyrut, Manastır, Sivas, Ankara, Bursa, İstanbul vb. illerinde valilik, nazırlık, milletvekilliği ile geçen yarım yüzyıl! Abdülhamid, Reşad, Vahidettin'in saltanat yılları, İstiklal Savaşımızın Anadolu'su; ardından Cumhuriyet'in kuruluşu... Mütareke döneminde Divan-ı Harp önündeki duruşmalar sonucu idama mahkum oluş, ardından aklanış...

Ebubekir Hazim Tepeyran'ın daha önce "Canlı Tarihler" dizisinde yayınlanan "Hatıralar"ının ilk bölümü Niğde'deki çocukluk yıllarından İzmir, Edirne Vali Yardımcılığı'ndan Musul Valiliği'ne kadar geçen bir dönemi kapsamaktadır. 9. yy.'ın sonundan 20. yy.'ın ortasına kadar geçen bir ilginç yaşamın, canlı öykülerinden oluşan bir roman bütünlüğünde, aynı zamanda da birer belge niteliğindeki "Hatıralar" hem tarih, hem edebiyat açısından önemli bir yapıttır. Oktay Akbal-

2.Zalimane Bir İdam Hükmü
Ebubekir Hazim Tepeyran
Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.

Devletin en yüksek kademelerinde çeşitli görevlerde bulunmuş olan Ebubekir Hazim Tepeyran, Bursa valisi iken, Kuva-yi Milliye hareketini savunduğu için tevkif edilir; "Nemrut" lakabıyla bilinen Mustafa Paşa Divanıharbi'nde sorguya çekilir. Her ne pahasına olursa olsun, Tepeyran'ı ortadan kaldırmak gayesini güden Mahkeme, bununla yetinmeyerek, bir başka suç daha isnad eder; Abdülhamid'in hall'i sırasında Yıldız Sarayı'ndaki özel eşyalarına el koyan komisyonunda görevli olan Tepeyran'ın bu görevinde suistimallerde bulunduğunda ısrar eder ve hükmünü verir: İdam!... Kitap, son dönem bir Osmanlı bürokratının; seçkin, namuslu ve aydın bir kişisinin, zor şartlar altında kendisini savunmasının hikayesidir.

İdam cezası Padişah Vahdettin tarafından "küreğe" çevrilen Tepeyran, Tevfik Paşa Kabinesi'nin ilk icraatlarından olarak beraat eder. Fakat bu karardan sonra bile, azgın muhalifler, onu bir gece daha idamlıkların hücresinde yatırırlar. İdama mahkum edilen bir kimsenin, kararın infazına ve daha sonra da tahliyesine kadar geçirdiği zor saatler yalın bir üslupla anlatılıyor...