395 yılında doğdu. Hun Devleti'nin kurucularından Muncuk'un oğludur. 434 yılında kardeşi Bledu ile birlikte İmparatorluğun başına geçti. Bir süre sonra kardeşinin öldürülmesiyle Tuna kıyılarından Çin Seddi'ne kadar uzayan imparatorluğun tek hakimi oldu.
750 bin kişilik ordusuyla Galya şehirlerini alt üst etti. Orleans'ı kuşattı. Kuzey İtalya'yı silindir gibi ezip geçti. Avrupa'yı titreten bir cihangir oldu.
Tıpkı Büyük İskender gibi bütün dünyaya hâkim olmak ihtirası ile dopdolu bulunan Attila, bu büyük emelini tamamen gerçekleştiremedi. Ancak tarihin tanıdığı en ünlü cihangirlerden biri oldu. Gençliğini barış için rehin olarak Roma'da geçirdi. Bu yüzden Roma kültürünün yanı sıra zaaflarını ve karakterlerini inceledi. Latince'yi de ana dili gibi öğrendi. Hükümdar olduktan sonra Romalılar hakkındaki bütün bu bilgilerini en iyi şekilde değerlendirmeyi başardı.
Attilâ önce Doğu Roma'yı hedef aldı. Bizans üzerine yürüdü. Kendisinden aman dileyen İmparatoru yıllık vergiye bağladı. Bir süre sonra vergisini ödemeyen imparatora, bunu pek pahalıya ödetti. Balkanlardan Mora'ya, oradan İstanbul kapılarına kadar olan bölgeyi ele geçirdi. Bizanslılar vergiyi iki misline çıkartarak İstanbul'u kurtardılar. Fakat, bu arada Bizans İmparatoru 3. Valentinianus, bir suikastçi göndererek Attilâ'yı öldürtmeye teşebbüs etti. Bu teşebbüs sonuçsuz kaldı. İmparator bu kez kendi emriyle suikasti hazırlayanın kafasını kestirip Attilâ'ya göndermekle, kendisini temize çıkarmaya kalkıştı.
Bu arada 3. Valentinianus'un hayatı boyunca evlenmemeye mahkum ettiği kız kardeşi, rahibe olarak kapatıldığı manastırdan Attilâ'ya bir nişan yüzüğü göndererek kendisiyle evlenmeye hazır olduğunu bildirdi. Bütün Avrupa'ya dehşet saçan Attilâ, Bizans İmparatoru'na daha sert bir mesaj göndererek, nişanlısının kapatılmış bulunduğu manastırdan serbest bırakılmasını ve müstakbel eşine çeyiz olarak Batı Roma İmparatorluğunun yarısının verilmesini istedi.
3. Valentinianus, Büyük Türk-Hun İmparatoru'nun bu teklifi karşısında kara kara düşüncelere daldı. Bunun verdiği huzursuzluk bütün Bizans'ı kapladı. Doğu Roma İmpatorluğu sınırları içinde bitip tükenmek bilmeyen korkulu günler ve aylar başladı, Attilâ'nın bütün emeli Batı ile Doğu Roma İmparatorluklarının kendisine karşı birleşmelerini önlemekti. İki cephede birden savaşmak istemiyordu. Doğu Roma'yı bu huzursuzluğun içinde bıraktıktan sonra ani bir kararla Batı Roma'ya yürüdü. Bir hallaç pamuğu gibi attı, Batı Roma İmparatorluğu'nu.
Roma'ya girmesinin gün meselesi halini aldığı bir sırada Papa 3. Leon, bizzat Attilâ'nın karargâhına giderek Roma'yı çiğnememesi için ricada bulundu. Hattâ bunun için kendisine yalvardı. Papanın bu yalvarışı karşısında istilâyı durdurmayı kabul etti. Romalıları çok ağır bir vergiye bağladı. Sekiz yıl içinde bütün Avrupa'da eşi görülmemiş ölçüde büyük bir fetihte bulundu. Bu yüzden son derece âdil bir hükümdar olmasına rağmen bütün Avrupa kendisini barbar gözüyle gördü. Onun etrafına saçtığı büyük korku ve dehşetin psikolojik bir sonucu olmuştu bu yanlış teşhis...
Attilâ yalnız büyük bir komutan değil, mükemmel bir hükümdardı. Tarih onu, milletine medenî bir düzen veren ve dünyada posta teşkilatını kuran ilk kişi olarak tanır. Attilâ'nın ilk eşi ve baş kadını Arıkan idi. Ölümünden sonra yerine geçen oğlu İlek'in anası olan Arıkan'dan başka bir kaç kadın daha almıştı. 453 yılında büyük Türk-Hun İmparatorluğu'nun başkenti olan Etzelburg'da (Bugün Macaristan sınırları içinde bulunan Attila şehri) İlkido adında genç bir kızla evlendi.
58 yaşında olmasına rağmen son derece dinç ve kuvvetli idi. Zifaf gecesinin sabahında, bütün Avrupa'yı tir tir titreten cihangir, yatağında ölü bulundu. Ağzından, burnundan boşanan kanlarla, bütün yatak kıpkırmızı olmuştu. Ölümünün şiddetli bir burun kanamasından mı, bir hastalıktan mı, yoksa bir suikast sonucu mu meydana geldiği kesinlikle anlaşılamadı.
453 yılında vefat etti. Cenazesi, ölümünün ertesi günü yapılan çok büyük bir törenle kaldırıldı.
HAKKINDA YAZILANLAR
Hun Atilla'nın Zafer Sırları (Victory Secrets of Atilla The Hun) Wess Roberts Say Yayınları
HABER
Attila, opera sahnesinde Zaman 18 Şubat 2014
İtalyan besteci Giuseppe Verdi’nin ünlü operası ‘Attila’, Ankara İtalyan Kültür Merkezi’nin katkılarıyla sanatseverlerle buluşacak.
Rejisör Andrejs Zagars’ın sahneleyeceği eserde Hun İmparatoru Attila, Roma’yı işgali sırasında savaş esiri Odabella ile karşılaşır. Güzelliğiyle Attila’yı kendisine âşık etmeyi başaran Odabella’nın asıl amacı ise babasının intikamını almak ve Attila’yı öldürmektir. Lorenzo Castriota ve Alessandro Cedrone’nin orkestra şefliğini yaptığı eserde, kostüm tasarımı Kristine Pasternaka’ya, dekor tasarımı Savaş Camgöz’e, ışık tasarımı ise Fuat Gök’e ait. Tayfun Bozok’un (başkemancı) eşlik ettiği eserde, koro şefleri Lyubomira Aleksandrova ve Mustafa Erdoğan ile konuk koro şefi Emanuela Aymone de görev alacak. Erdem Baydar, Tuncay Doğu ve Tuncay Kurtoğlu’nun ‘Attila’yı seslendireceği eserde, Efe Kışlalı ve Ünüşan Kuloğlu ‘Foresto’yu, Seda Aracı, Reyhan Görbil, Feryal Türkoğlu da ‘Odabella’yı seslendirecekler. Ankara Devlet Opera ve Balesi’nin 2013-2014 Sanat Sezonu’nun iddialı eserlerinden ‘Attila’, 22 Şubat Cumartesi akşamı saat 20.00’de Ankara Devlet Opera ve Balesi Opera Sahnesi’nde prömiyerini yapacak.