Mesrob Mutafyan ( 1956) Türkiye Ermenileri 84. Patriği 16 Haziran 1956 tarihinde İstanbul’da doğdu. Saint Joseph Lisesinde ve Almanya'da okudu. ABD’de Memphis Üniversitesi’nde sosyoloji ve felsefe okudu. 1977 yılında Üç Horon Kilisesi’nde dinsel rütbe diyakosluğa yükseltildi. Kudüs Ruhban Okulu’nda öğretmenlik, Kınalıada’daki Ermeni Kilisesi’nde vaizlik yaptı. 1983 yılında Patrikhane Genel Sekreterliği'ne getirildi. Burdur’da askerlik yaptı. Türkçe, İngilizce, Klasik Ermenice, İbranice, İtalyanca ve Fransızca biliyordu. 8 Mart 2019 tarihinde İstanbul'da vefat etti. TÜRKİYE ERMENİLERİ PATRİĞİ MESROB II’NİN (MUTAFYAN) KRONOLOJİK BİYOGRAFİSİ 16 Haziran 1956 İstanbul’da doğdu. 1963-1968 Taksim Esayan Ermeni İlkokulu. 1968-1973 Nişantaşı İngiliz Erkek Lisesi. 1973-1975 Stuttgart Amerikan Lisesi (Almanya). 1975-1979 University of Memphis (ABD), Lisans: Sosyoloji ve Felsefe. 1977-1979 Sewanee Anglican Seminary Memphis extension, Lisans kursları: Teoloji. 19 Temmuz 1977 Üç Horan Ermeni Kilisesi’nde Episkopos Şahan Sıvacıyan Tarafından Diyakos (Deacon) takdis oldu. 13 Mayıs 1979 Patrik Şınorhk I. Hazretleri tarafından Beyoğlu Üç Horan Ermeni Kilisesi’nde Rahip (Hieromonk) takdis oldu. 1979-1982 Hebrew University of Jerusalem (İsrail), Lisansüstü: Eski Ahit (Old Testament) Tarih ve Edebiyatı., Jerusalem University College (eski Amerikan Enstitüsü), Lisansüstü: Kitab-ı Mukaddes Arkeoloji (Biblical Archeology). 1979-1980 Kudüs Ruhban Okulu‘nda öğretmenlik yaptı, Verdiği dersler: İngilizce ve Eski Ahit. 1982-1983 Patrik Şınorhk I. Hazretleri’nin sekreteri idi. 7 Mayıs 1983 “Kitab-ı Mukaddes ve Gelenek” adlı çalışmasını Tamamlayarak Patrik Şınorhk I. Hazretleri’nden Beyoğlu Üç Horan Kilisesi’de Üstrahip (Vartabed) payesini aldı. Kınalıada Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi’nin vaizliğine atandı. 6 Haziran 1983 Patrik Hazretleri tarafından Patrikhane Genel Sekreterliğine getirildi, Ruhani Meclis ve Danışma Kurulu üyeliklerine atandı 11/1983-02/1984 Askerlik görevini Burdur’da 5. Topçu Tugayı’nda tamamladı. 3 Mayıs 1986 “İbrani Atalarının Mısır Köleliği Öncesindeki Dini” adlı Çalışmasını tamamlayarak Patrik Şınorhk I. Hazretleri’nden Kınalıada Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi’nde Başrahip (Dzay. Vartabed) payesini aldı. 21 Eylül 1986 Katolikos Vazken I., Patrik Şınorhk I. ve eski Kudüs Patriği Diran tarafından Eçmiyazdin’deki Katolikosluk Kilisesi’nde Episkopos (Bishop) takdis edildi. 1988-1989 Roma St. Thomas Aquinas (Angelicum) Üniversitesi (İtalya), Lisansüstü: Kiliseler-/Dinlerarası İlişkiler Teolojisi, (Ecumenical Theology) uzmanlığı. 1 Temmuz 1988 Patrik Şınorhk I. Hazretleri’nin beratıyla Ermeni Cemaati’nin Adalar Ruhani Önderi (Suffragan Bishop of the Princes’ Islands) görevine atandı. 03/1990-09/1990 Geçici Ruhani Meclis Başkanı idi. 5 Eylül 1990 Patrik Karekin II. Hazretleri’ni seçen Ruhani ve Sivil Delegeler tarafından Ruhani Meclis üyeliğine seçildi ve ilk oturumda Ruhani Meclis Başkanı (Chairman of the Religious Council) oldu. 6 Kasım 1990 Patrik Karekin II. Hazretleri tarafından Kiliseler-Dinlerarası ilişkilerden sorumlu Patrik Vekili (Patriarcal Vicar for Ecumenical Affairs) tayin edildi. 1991-1997 Papaz ve Rahip adaylarının göreve hazırlanabilmeleri için, Patrik Karekin II.’nin Patrikhane bünyesinde kurduğu Ruhban Eğitim Kursu’nda Gözetmenlik (Overseer of the Theological Auditorium) görevini üstlendi; 10 papaz ve rahibin eğitim ve öğretimini sağlayarak takdis etti. 1991-1997 Patrik Karekin II. Hazretleri’nin Danışma Kurulu Başkan Yardımcısı idi (Vice-President of the Patriarchal Advisory Council). 5 Aralık 1992 Katolikos Vazken I. Hazretleri’nin beratıyla Başepiskopos (Archbishop) payesini aldı. Haziran 1996 Patrik Karekin II. Hazretleri’nin isteğiyle Patrikhane’nin Bilimsel dergisi Şoğagat’ın başyazarlığını (Editor-in Chief of the Shoghagat Theological Review) üstlendi. 27 Ekim 1997 Patrik Karekin II. Hazretleri tarafından Patrikhane Sekreteryası ve noterlik kanalıyla Patrik Yetkili Vekili (Patriarchal Vicar General) olarak görevlendirildi. 16 Mart 1998 Patrik Karekin II. Hazretleri’nin vefatını müteakiben Ruhani Meclis’in oybirliğiyle aldığı kararla Patrik Genel Vekili (Patriarchal Locum Tenens) olarak görevlendirildi. 3 Ağustos 1998 84. Türkiye Ermenileri Patriği seçimle ilan ve add olunana dek Patriklik makamını idare etmek üzere Türkiye Ermenileri Ruhani Genel Meclis tarafından Patrik Kaymakamı (=Değabah) seçildi. 14 Ekim 1998 Türkiye Ermenileri Delegeler Meclisi tarafından 84. Türkiye Ermenileri Patriği seçildi. 2 Kasım 1998 Bakanlar Kurulunun 98-11964 sayılı kararıyla Patrikliği resmen tanınarak kendisine mabetler dışında ruhani kisve taşıma hakkı verildi. 21 Kasım 1998 Andını içerek Patriklik Asası’nı aldı ve tahta yükseldi. 15 Mayıs 2003 St. Mary’s Catholic University, Washington DC tarafından fahri doktor ünvanı. 12 Ocak 2009 St. Nicholas Gümüş Gül ödülü. 8 Mart 2019 tarihinde İstanbul'da vefat etti. Üyesi bulunduğu kurumlar: Esayan Okulundan Yetişenler Derneği, University of Memphis Alumni Association, Biblical Achaeology Society, American Schools of Oriental Research, Society for the Canon Law of Eastern Churches, TEMA Vakfı, Noel Baba Vakfı YORUM Patrik Seçimleri 1998 yılında Türkiye’de yapılan patriklik seçimleri, basının ilgi odağı olmuştu. Kumkapı Meryemana Kilisesi’nde 14 Ekim 1998’de yapılan seçimlerde, adaylardan Sıvacıyan ilk turda 15 oy alınca adaylıktan çekildi. İkinci turda 74 oy alarak patrik seçilen Mutafyan, yaptığı konuşmada, yeni bir dönemin başladığını belirterek, “Türk Ermeni Patriği seçilmemle birlikte yeni bir dönem ve sayfa açılmıştır. Mesleğimin yükselmesi için benim alçalmam gerekir. Bunu yapmaya mecburum. Devletimize sadık ve dirayetli olacağım. Sizlerin dualarınıza ihtiyacım var. Allah hepimizin yardımcısı olsun” dedi. Mutafyan, konuşmasında, Patrikhane’nin 537 yıl Osmanlı sonra da Türkiye Cumhuriyeti’nde hizmet veren saygın bir kurum olduğunu anlattı. Mutafyan, Türkiye Ermenileri 83. Patriği Kazancıyan'ın ölümünden sonra kendini patrik vekili olarak ilan edince, Ermeni cemaatinden bazılarının tepkisini çekmişti. Patrik vekili olduğuna dair dilekçesi de İstanbul Valiliği tarafından iade edilmişti. Patrik Vekilliği görevini seçimler yapılana kadar en yaşlı din adamı olarak Başpiskopos Şahan Küçüksivacıyan'ın yürütmesi istendi. Bunun nedeni olarak, Türkiye aleyhine faaliyet gösterdiğinin iddia edilmesini gösterebiliriz. Zira Mesrob Mutafyan “Taşnak Gençlik Örgütünü (Mavi Haç) Türkiye’de kuran ve yer altı faaliyetlerini organize eden bir çeteci olduğu idda ediliyordu. Kendisi hakkında kullanılan şu ifadeler de dikkat çekiyordu; “Ermeni vakıf, dernek, okul ve hastane yönetim kurullarını baskı altında tutarak suça teşvik eden bir aşırı dinci, Fransa başta olmak üzere çeşitli dış temaslarla ‘Sevr’ tartışmalarına zemin hazırlayan bir kulisçi...” ifadelerini kullandı. Mesrob Mutafyan, seçim sırasında bu tür yazılardan çok rahatsız oldu ve iddiaları kaleme alan Gazeteci Veysel Gani’ye noter aracılığı ile bir düzeltme yazısı gönderdi. Mutafyan’ın bu cevabı üzerine bir başka yazı kaleme alan Gani, sert ifadelerle şu karşı cevabı vermişti; "Biz yazımızda Mutafyan fanatik, Mutafyan komitacı, Mutafyan kulisci...derken, acaba bu Minas'ı mı kastettik? Koca ermeni cemaatinde başka Mutafyan mı yok? Bizim Mutafyan ile ilgili belgelere dayalı tesbitlerimize, patrik vekili olduğunu söyleyen Minas efendi tabiri caizse Kumkapı kefali gibi balıklama atlamış. Mutafyan ile ilgili tesbitlerimiz yerimizin darlığı sebebiyle sınırlı tutuldu. Yoksa devlet arşivlerine geçen daha nice sabıkalar var! Bizim Mutafyan, dini tedrisat görmemiş, yüksek öğrenimden mahrum, lise tahsilli sıradan bir ermeni... Patrik vekili olduğunu söyleyen Minas efendi, herhalde ilahiyat tahsili ve Ermeni dinini, tarihini, kültürünü bilen biri olmalı. Aksi halde ermeni cemaatinin dini lideri olabilir mi? Yazımızdan rencide olduğunu beyan eden Minas efendiye göre, Ermenistan'da idareyi ele geçiren Koçaryan ile, Patrik olmak için kulis yapan Mutafyan arasında hiçbir ilişki yokmuş (!). Viran, Luiz, Fetrak, Sebah ve Mutafyan efendilerin birlikte hazırladıkları düzeltme metni, panik, endişe ve telaşla dolu bir itiraf vesikası..." Mesrob Mutafyan, Türk basınında hakkında çıkan haberlerle ilgili bir soruya, "Kendi adaylığının önünü almaya yönelik münferit ve kasıtlı girişim" diye cevap veriyordu. Mutafyan, patrik seçilmesi halinde ne yapacağı yolundaki bir soruya ise, bu konuda bir proje sunmanın gereksiz olduğunu, patriklik makamının görevinin belli olduğunu, bunların yerine getirilmesi için 20 yıldır yardımda bulunduğunu, kilisenin ve halkın beklentilerine cevap vermeye çalışacağını bildiriyordu. Mutafyan, Türkiye aleyhine faaliyetlere karıştığı yolunda basında çıkan haber ve makaleler üzerine, Osmanlı'yı hayırla yadettiği bir konuşma yapmıştı. "Bizim üst kimliğimiz Türk, alt kimliğimiz ise Ermeni'dir. Biz Anadolu'nun renklerinden biriyiz. Biz 600 yıldır birlikteyiz. Biz kendimizi her açıdan Türkiyeli hisseder, aynı zamanda alt kimliğimizi de sürekli kılmak için elimizden geleni yaparız. Patrikhane bizi 600 yıldır bir arada tutan ortak paydalarımızı vurgulamada faal olacak. Cumhuriyetin, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş yıldönümlerini yoğun olarak kutlayacak. Patrikhanenin görevi diyanet işleridir ama benim hedefim Türkiye'deki her ermeni asıllı Türk vatandaşının Türkiye'ye tam entegre olmasıdır. Adı, dini ve kültürel farklılıkları yüzünden kendini marjinal hissetmemelidir. Türk olma bilincini taşımalı, bunu rahatça ifade etmelidir. Bunun için de diyalog gereklidir. Halk arasında yaşam diyaloğu var zaten. Halk arasındaki bu diyalogun kamu hayatına yayılması gerekir. Bu, Türkiye'yi eleştiren yurtdışındaki kurumlara ve yobazlara 2000'li yıllara girerken verilecek en güzel cevaptır." Mutafyan, 29 Mayıs 1998 günü Fransa Parlamentosu'nda kabul edilen sözde ermeni soykırımı yasa tasarısıyla ilgili yaptığı açıklamada, bu tasarıyı Türkiye Ermenileri olarak tasvip etmediklerini belirterek şunları söylemişti; "Fransa Meclisi'nin bu yersiz tavrını katiyetle tasvip etmediğimiz gibi, benimsemiyor, aksine lüzumsuz ve zararlı hareket olarak nitelendiriyoruz." Mutafyan, bölücü örgütlerle ilişkisi olduğuna dair gazetelerde çıkan haberlerden ve ermeni cemaatinde muhalif Sıvacıyan grubunun çalışmalarından rahatsız olarak bir süre sonra patrik vekilliğinden istifa etti. Mutafyan, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Başepiskopos Şahan Sıvacıyan tarafından kendisine 31 Temmuz sabahı noter kanalıyla gönderilen ihbarnameye değiniyor ve şöyle diyordu; “Bu ihbarname sabrımızı taşırdı. Çünkü Şahan Srpazan orada ‘Türkiye Ermenileri Patrik Vekili’ sıfatını kullanıyordu. Bu ise kilise nizam ve geleneklerine aykırı bir davranıştı.” Türkiye Ermenileri Ruhani Genel Meclisi, patrik vekilliğinden istifa eden Mutafyan’ı, 3 Ağustos 1998’de Patrik Kaymakamı ilan etti. Bir süre sonra da patriklik için aday oldu. 14 Ekim 1998’de 42 yaşında iken patrik seçildi. Patrik seçildikten sonra 1998 yılı Kasım ayında Ankara’ya adeta bir çıkartma yaparak, Anıtkabir’i ziyaret edip saygı duruşunda bulundu. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ve Başbakan Mesut Yılmaz’ı ziyaret etti. Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Nuri Yılmaz’la da görüşmeyi ihmal etmeyen Mutafyan, bu ziyareti hakkında, “Aynı ekmeği paylaştığımız, aynı suyu içtiğimiz bu topraklarda bir tek Allah’a olan imandaki birliğimizi pekiştirmek için, dualarınıza katılmak için buradayız” demişti. VEFAT-HABER Ermeni Patriği Mutafyan hayatını kaybetti 8 Mart 2019 Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob Mutafyan, tedavi gördüğü Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'nde 63 yaşında hayatını kaybetti. Ermeni Vakıflar Birliği ve Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Başkanı Bedros Şirinoğlu, yaptığı açıklamada, Patrik Mutafyan'ın, bugün vefat ettiğini bildirdi. Erdoğan'dan taziye telefonu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob Mutafyan’ın vefatı dolayısıyla Patrikvekili Başpiskopos Aram Ateşyan’ı telefonla arayarak taziye dileklerini iletti. www.biyografi.net (Binlerce Biyografi)