Sultan Mahmut Toraygır ( 1893)- (1920) şair, yazar Kazak Edebiyatı Sultan Mahmut Toraygır 1893 yılında doğdu. Kazak bozkırlarında ortaya çıkan milli uyanışa kuvvet veren yazar ve şairlerdendir. 27 yıl yaşamasına rağmen önemli eserler verdi. 1917 yılında yazdığı Alaş Marşı milliyetçilik açısından heyecan uyandırdı. Kazak Edebiyatı'nın ilk roman yazarlarından biridir. İlk manzum romanı yazdı. Ayrıca şiirleri var. Gazete makaleleri yazdı. 1920 yılında vefat etti. ESERLERİ: Güzel Kamer (Kamar Sulu)(roman) Düşümde (Tüsümde) Bunlar Kim? (Bular Kim?) Kımız Dalkavuğa (İtarşıga) Şakirdin Düşüncesi (Şakird Oyı) Genç Yürek (Jas Jürek) Niye yaşayayım? (Nege Jasaymın) Altı Ayak HAKKINDA YAZILANLAR Şairin Mağcan Cumabay ve Döneminin Diğer Şairlerinde Milli Ülkü Ospanova Akhur ABDUJAPARKIZI TAED 49 255 Sadece 27 yıl yaşamasına rağmen, kendini edebiyata adadığı on yıl kadar bir zaman içerisinde, oldukça önemli ve büyük edebî miras bırakan Sultanmahmut Toraygırov’un (1893-1920) bu dönemdeki eserleri, hayatının o özel dönemini yansıtır. kaleme aldığı ilk kitabı, kendisi vefat ettikten sonra 1922 yılında basılmıştır. Bu döneme kadar eserleri, gazete ve dergiler aracılığıyla halkın içinde ağızdan ağıza yayılmıştır. “Tüsümde” (Düşümde, Aykap, 1913, №1), “Bular kim?” (Bunlar kim?), “Kımız”, “İtarşıga” (Dalkavuğa, Aykap, 1913, №9, №18, №20) “Şakird oyı” (Şakirdin düşüncesi), “Jas jürek” (Genç yürek, Sarıarka gazetesi, 1917, №19, №15), “Nege jasaymın” (Niye yaşayayım, Abay dergisi, 1918, №3), “Altı ayak” (Aykap, 1915, №3). Daha başka şiirleri de yayımlanmıştır. Kazak gazetesinin yayımlanmasına sevinerek tebrik için yazdığı “Mıne, Alakay!” (İşte, Yaşasın!, Kazak, 1913, 1 Nayrız, №4) şiiri, onun milliyetçilik düşüncesini ve bakış açısını açıkça ifade etmekteydi. “Karanğı tünek tünde edi, kara Kazak balası” (Karanlık gecenin içindeydi, kara Kazak balası), “yirminci asır başında” parlak günler gelip “neşredildi Alaşı!” diye, gelecek günlere umutla bakarak çoşmuştu. Sultanmahmut’un kaleme aldığı “Alaş marşı” (1917) milliyetçilik fikrinin yüksek sesi olarak heyecan uyandırmıştı. Genel olarak, şairin bütün eserleri aslında XX. yüzyılın başlarındaki yirmi yıl içerisinde kaleme alındı ve bunlar, o dönemdeki Kazak edebiyatının durumunu, imkânlarını ve yönünü açıkça gösterebildi. “Adaskan Ömür” (Kaybolmuş Hayat), Kazak edebiyatında manzume tarzının, daima canlı bir ruha sahip örnekleri arasında yerini aldı. “Kedey” (Yoksul) adlı manzumesi de edebî ve tarihî açıdan anlamlı bir eserdir. Manzum yazılmış ilk Kazak romanı olan Kamar Suluv (Güzel Kamer) ise, realist Kazak edebiyatının ilk dönemlerindeki büyük yayıncılık olaylarından biridir. Şairin, yaratıcılık hayatının başlıca üç dönemini; 1907-1911 yıllarını içerisine alan çıraklık dönemini, 1912-1913 yıllarında Aykap’da çalıştığı dönemlerdeki şiirlerini ve 1917-1918 yılları arasında Semey’deki yazarlık hayatını, ayrıntılı araştıran akademisyen Serik Kıyrabayev, onun bu dönemde alev gibi yanan şairlik karakterinin, kesin olarak istikrara kavuştuğu kanaatindedir. S. Toraygırov’un şairliği, yeni Kazak şiirinin aydınlık sayfalarına dönüşerek, güçlü, etkili, hüzünlü ve nağmeli bir yurttaşlık şiiri olarak kendine has anlaşılır, uygun, güzel tavrıyla kolay hissedilip, kabul edilmiştir. Bazı şiirleri, Abay ahenginin emsallerine tekrar canlılık kattıysa, bazı şiirleri, şahit olduğu kargaşalı, çetin dönemi tam olarak tasvir etmiştir. “Sarıarkanın janbırı” (Sarıarka’nın yağmuru) 1917 yılındaki Kazakların hayatını bütün derinliğiyle yansıtmaktadır: diye başlayan sadece altı bölümlük “Itarşığa” (Dalkavuğa) şiirinde de, o zamanın çizgileri çok belirgin bir şekilde görülmektedir. (Sultanmahmut 1993: 6, 120, 78) Sultanmahmut Torayğırov: “1) Kazak edebiyatı tarihindeki ilk roman yazarlarından biridir. İlk manzum romanı yazmıştır; 2) Kazak edebiyatında mevzusuz (süjesiz, tahkiyesiz), felsefi-lirik manzume tarzını oluşturmuştur; 3) Kazak edebiyatında gerçek anlamda gazete makaleleri yazarlarından birisidir”. Bütün bunlar, şairlik hayatı XX. yüzyılın başlarındaki on-on beş yıla denk gelen Sultanmahmut Toraygırov’un zengin ve üstün yeteneğinin, başarısının değerlendirilmesiyle elde edilen sonuçlardır. (Beysenbay 1993: 136) HABER Ahmet Yesevi Üniversitesinde Kazak Şair ve Yazar Sultan Mahmut Toraygırov Anma Toplantısı Yapıldı Ahmet Yesevi Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen “Bir El Bir Kitap Etkinlikleri” kapsamında, Kazakistanlı şair ve yazar Sultan Mahmut Toraygırov (1893-1920) için anma toplantısı gerçekleştirildi. 22 Aralık Çarşamba günü Türkistan Yerleşkesi Merkez Kütüphanesi Toplantı ve Konferans salonunda düzenlenen etkinlikte, Kütüphane Müdürü Meruert Absimetova’nın açılış konuşmasının ardından Üniversitemiz öğrencileri tarafından Mahmut Toraygırov’un eserlerinden bazı bölümler okundu. Mahmut Toraygırov’un kaleme aldığı “Kamar Sulu” romanından kesitlerin de sahnelendiği tiyatro gösteriminden sonra, Filoloji Fakültesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Canımgül Kemalkızı, Mahmut Toraygırov’un hayatı, eserleri ve mücadelesini içeren bir konuşma yaptı. Konuşmasında özellikle; Sultan Mahmut Toraygırov’un, Kazak Türk kültürü özümseyerek onun milli ve manevi değerlerini ve bu değerlerin yaşatılmasının milli varlık mücadele gücüne etkisi üzerinde durdu. Kazak kadınının ve ailesinin kendi öz benliğine sahip çıkarak, Türklüğe ve Müslümanlığa ait değerlerin yaşatılmasının önemini vurguladı. www.biyografi.net (Binlerce Biyografi)