Salih  Zeki Bey ( 1864)- (1921)
matematikçi, akademisyen



1864 yılında İstanbul'da mütevazı bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Babası Boyabatlı Hasan Ağa, annesi Saniye Hanım'dır. Anne ve babasının ölümü üzerine ninesi tarafından 10 yaşındayken Darüşşafaka’ya verildi. 1882 yılında Darüşşafaka’yı birincilikle bitirdi.

Posta Telgraf Nezareti'nde çalıştı. Bakanlığın bursu ile 1883'de yüksek öğrenimini tamamlamak üzere Paris'e gönderildi. 1887'de elektrik mühendisi olarak yurda döndü.

1895 yılında Rasathane Müdürlüğü'ne tayin edildi. 1908 yılında Meşrutiyet'in ilanından sonra Maarif Meclisi üyesi seçildi. 1910'da Tevfik Fikret'in istifasının ardından Galatasaray Sultanisi'ne müdür oldu.

Halide Edip'le evlendi.

1912 yılında Maarif Müsteşarı, bir yıl sonra da Darülfünun Umum Müdürü (rektör) oldu.

1921 yılında İstanbul'da vefat etti. Fatih Camii bahçesinde gömülüdür.

ESERLERİ:

Hendese (Geometri) [lise ders kitabı]; Hikmet-i Tabiiye (Fizik) [lise ders kitabı]; Mebhas-ı Savt (Fonetik); Mebhas-ı Elektrik-i Miknatisi ((Elektro Magnetizma); Mebhas-ı Hararet-i Harekiye (Termodinamik); Mebhas-ı Cazibeyi Umumiye (Genel Çekim); Mebhas-ı Elektrikiyet ve Şariyet (Elektrik ve Kılcallık); Hesab-ı İhtimali (İhtimaller Hesabı); Mebhas-ı Hareket-i Seyalat (Akışkanların Hareketi); Hendese-i Tahliliye (Analitik Geometri); Mebhas-ı Nazariye-i Temevvücat (Dalga Teorisi); Heyet-i Riyaziye (Matematik Astronomi); Kamus-u Riyaziyat (Matematik Ansiklopedisi); Asar-ı Bakiye (Ölmez Eserler). Son iki yapıtın tamamı, ayrıca Henri Poincare’den çevirdiği dört kitap basılmamıştır.




HAKKINDA YAZILANLAR

Salih Zeki Bey Hayatı ve Eserleri
Celal Saraç
Yayına Hazırlayan Yeşim Işıl Ülman
Kızılelma Yayıncılık
İstanbul - Şubat 2001

"Doğulu matematikçilerin tam bir tarihinin yazılabilmesi için, o zamanın insan bilinci üzerindeki kültürel gelişmelerin etkilerini bütünüyle bilmek gerekir; aksi halde böylesine bir çalışma spekülasyonlardan ve şahsi yargılardan asla âri olamaz. Bununla birlikte kitabımda doğulu matematikçilerin eserleri hakkında bilgi vermeğe; Eski Yunan'dan, matematiğin batıya nakledilişine kadar geçen zaman içinde Doğu matematikçilerin eserleriyle matematik bilimine yaptıkları katkıları ele almağa çalıştım. Doğu halklarının milliyetçi duygularını okşayarak doğulu matematikçileri göklere çıkarmak gibi bir amacım yok. Asıl amacım, yüzyıllardır doğunun kütüphanelerinde unutulmağa terkedilmiş eserleri gün yüzüne çıkarmaktır. Kitabımı dört bölüme ayırdım ve ona, meşhur matematikçi ve filozof Ebu Reyhan el-Biruni'nin hatırasına ithafen Asâr-ı Bâkiye adını verdim." Salih Zeki Bey'in Asâr-ı Bâkiye için yazdığı önsözden.



www.biyografi.net (Binlerce Biyografi)